Dit is de eerste Oostenrijkse spellingstabel

De herziene Duitse spellingstabel loopt van "Aken" tot "Zwickau" – en zelfs daartussenin overheersen Duitse stadsnamen. Dit lijkt onpraktisch voor thuisgebruik in de rest van de Duitstalige wereld, aangezien de lijst ook plaatsen bevat die hier vrijwel onbekend zijn, zoals "Quickborn", en het gebruik ervan dus aanzienlijke voorkennis vereist. De nieuwe versie van het "Oostenrijkse Woordenboek" bevat nu voor het eerst een spellingstabel die oorspronkelijk uit Oostenrijk komt.

De Duitse spellingstabel werd in 2022 "volledig herontworpen", legde Rudolf Muhr van de Vereniging voor Oostenrijks-Duits (GSÖD) uit in een interview met de APA. Dit was een - toegegeven, ietwat late - "reparatiemaatregel" nadat Joodse namen in de jaren dertig op instigatie van de nationaalsocialisten van de lijst waren verwijderd. Desondanks werd de op deze manier ontworpen tabel decennialang in Oostenrijk gebruikt, aldus de wetenschapper van de Universiteit van Graz.

Muhr bekritiseert de aanpak bij het samenstellen van de herziene Duitse tabel als een "typisch voorbeeld" van hoe een dominante natie in een taalgebied feiten probeert te creëren of de toepassing ervan buiten de eigen grenzen niet overweegt. Onderzoek wees ook uit dat er "eigenlijk geen officiële spellingtabel" voor Oostenrijk bestond. Uiteindelijk is de onlangs opgerichte "Oostenrijkse Taalcommissie van de Vereniging voor Oostenrijks-Duits", bestaande uit taalkundigen, afgelopen winter begonnen met het werken aan de herziene Oostenrijkse spellingtabel, die nu zal worden gepubliceerd in de bijgewerkte editie van het "Oostenrijks Woordenboek" dat in juni verschijnt.

Van de termen op de lijst voor elk van de grafemen bleven er uiteindelijk slechts enkele ongewijzigd. De selectie van de woorden was gebaseerd op hun frequentie in de voornaamstatistieken van Statistics Austria, en op het inzicht dat vervangende woorden voor een grafeem kort en bondig moesten zijn, maar ook algemeen bekend, gangbaar en waarschijnlijk relevant voor een langere periode. Indien er geen geschikte voornaam werd gevonden, werden veelgebruikte zelfstandige naamwoorden gebruikt. Geografische namen moeten indien mogelijk worden vermeden, "omdat ze aanvullende kennis vereisen", aldus Muhr.

Ze zochten voornamelijk naar woorden met één of twee lettergrepen zonder beginmedeklinkerclusters. Deze maken woorden moeilijk uit te spreken, zoals in het geval van "Friedrich". Muhr: "Je moet niet vergeten dat er Duitse leerlingen zijn die in het begin moeite hebben met zo'n cluster."

Muhr was ervan overtuigd dat veel van de woorden en namen die decennialang werden gebruikt, "simpelweg verouderd" zijn. Namen als "Dora" (nu "David"), "Friedrich" ("Felix"), "Gustav" ("Georg"), "Ludwig" ("Leo") of "Richard" ("Rosa") worden nu vrij zelden gebruikt en zijn daardoor minder gebruikelijk.

Over het algemeen hebben voornamen nu een nog grotere betekenis: zo vervangt "Nora" "Nordpol" (Noordpool) en "Zita" de stadsnaam "Zurich". Vergeleken met de oude lijst zijn alleen "Caesar", "Ida", "Otto", "Österreich", "Quelle", "Schule", "Xaver", "Ypsilon" en "scharfes-S" hetzelfde gebleven als vervangers voor hun respectievelijke begingrafemen. Nieuw in de lijst is "China" voor de "ch". "Ärger" (Woede) en "Übel" (Ubel) zijn "Ärmel" (Mouw) en "Übung" (Oefening) geworden.

Tijdens de onderhandelingen zijn er verhitte discussies geweest, maar nu staat een grondige herziening en update op stapel. De initiatiefnemers gaan er duidelijk van uit dat het nog wel even zal duren voordat "dit tot me doordringt". De eerste stap is om het in het woordenboek op te nemen.