Dit is het eerste Oostenrijkse spellingsalfabet

Van "Aken" tot "Zwickau" omvat het herziene Duitse spellingsalfabet – en daartussen domineren Duitse stadsnamen. Dit lijkt onpraktisch voor dagelijks gebruik in andere Duitstalige regio's, aangezien de lijst vrijwel onbekende plaatsen zoals "Quickborn" bevat, waarvoor veel voorkennis vereist is. De nieuwe versie van het "Oostenrijkse Woordenboek" bevat nu voor het eerst een oorspronkelijk lokaal spellingsalfabet.

Het Duitse spellingsalfabet werd in 2022 "volledig herontworpen", legde Rudolf Muhr van de "Vereniging voor Oostenrijks-Duits" (GSÖD) uit in een interview met APA. Dit was een - zij het vrij late - "reparatiemaatregel", nadat Joodse namen in de jaren dertig op aandringen van de nazi's van de lijst waren verwijderd. Zelfs in Oostenrijk werd de aldus ontworpen tabel decennialang gebruikt, aldus de wetenschapper van de Universiteit van Graz.

Muhr bekritiseert de aanpak bij het opstellen van de herziene Duitse tabel als een "typisch voorbeeld" van hoe een dominante natie in een taalgebied feiten probeert te creëren of de toepassing ervan buiten de eigen grenzen niet overweegt. Onderzoek wees ook uit dat er "eigenlijk geen officieel spellingsalfabet" voor Oostenrijk bestond. Uiteindelijk heeft de nieuw opgerichte "Oostenrijkse Taalcommissie van de Vereniging voor Oostenrijks-Duits", bestaande uit taalkundigen, afgelopen winter de herziening van het Oostenrijkse spellingsalfabet ter hand genomen, die nu zal worden gepubliceerd in de bijgewerkte editie van het "Oostenrijks Woordenboek" dat in juni verschijnt.

Van de termen die voor elk van de grafemen op de lijst stonden, bleven er slechts enkele ongewijzigd. De basis voor de woordselectie was de frequentie in de voornaamstatistieken van Statistics Austria, het inzicht dat vervangende woorden voor een grafeem kort en bondig moeten zijn, maar ook algemeen bekend, vertrouwd en waarschijnlijk nog lang relevant. Als er geen geschikte voornaam werd gevonden, werden veelgebruikte zelfstandige naamwoorden gebruikt. Geografische namen moesten zoveel mogelijk worden vermeden, "omdat ze aanvullende kennis vereisen", aldus Muhr.

Ze zochten voornamelijk naar woorden van één of twee lettergrepen zonder medeklinkerclusters aan het begin. Deze maken woorden moeilijk uit te spreken, zoals in het geval van "Friedrich". Muhr: "Je mag niet vergeten dat er leerlingen Duits zijn die in het begin al moeite hadden met zo'n cluster."

Veel van de woorden of namen die al tientallen jaren in gebruik zijn, zijn ook "gewoon verouderd", was Muhrs overtuiging. Namen zoals "Dora" (nieuw: "David"), "Friedrich" ("Felix"), "Gustav" ("Georg"), "Ludwig" ("Leo") of "Richard" ("Rosa") worden nu nog maar zelden gegeven en zijn daardoor minder gebruikelijk.

Over het algemeen hebben voornamen nu nog meer gewicht: zo vervangt "Nora" bijvoorbeeld "Nordpol" of "Zita" de stadsnaam "Zürich". Vergeleken met de oude lijst blijven alleen "Cäsar", "Ida", "Otto", "Österreich", "Quelle", "Schule", "Xaver", "Ypsilon" en "scharfes-S" ongewijzigd als vervangers van hun respectievelijke beginletters. Nieuw in de lijst is "China" in plaats van "ch". "Trouble" en "Evil" zijn "Sleeve" en "Exercise" geworden.

Tijdens de onderhandelingen was er soms sprake van intensieve discussie, maar nu wachten ze met een grondige herziening en update. De initiatiefnemers gaan er duidelijk van uit dat het nog wel even duurt "voordat het doordringt". De eerste stap hiertoe is het vastleggen ervan in het woordenboek.

Dit artikel is automatisch vertaald, lees hier het originele artikel.