Mei en de doodstraf

De mogelijkheid dat hij ter dood wordt veroordeeld voor de misdaden waarvan hij in de Verenigde Staten wordt beschuldigd, is het centrale argument dat Ismael El Mayo Zambada gebruikt om de Mexicaanse regering te verzoeken zijn repatriëring te eisen.

"Als de Mexicaanse regering niet in actie komt, word ik zonder twijfel ter dood veroordeeld", waarschuwde de drugsbaron in de brief die vorige week werd bezorgd bij het Mexicaanse consulaat in New York.

De kwestie van de doodstraf ligt gevoelig in Mexico. Het land heeft de doodstraf sinds 2005 niet meer in de wetgeving opgenomen, toen deze op initiatief van de toenmalige president Vicente Fox uit de grondwet werd geschrapt.

De laatste keer dat het in de gemeenschappelijke jurisdictie werd toegepast, was op 17 juni 1957, toen de kindermoordenaars José Rosario Don Juan Zamarripa en Francisco Ruiz Corrales werden geëxecuteerd in de gevangenis van Hermosillo, Sonora. Op militair gebied is zoiets niet meer voorgekomen sinds 17 juni 1961, toen soldaat Isaías Constante Laureano in Saltillo, Coahuila, werd doodgeschoten vanwege een daad van ongehoorzaamheid in San Luis Potosí waarbij twee van zijn kameraden om het leven kwamen.

Enkele dagen voordat de brief van Zambada bekend werd, had de directeur van het Fondo de Cultura Económica, Paco Ignacio Taibo II , een controverse veroorzaakt door ten onrechte te beweren dat de doodstraf nog steeds van kracht was in de grondwet en dat Mexicanen die zichzelf tot 'Trumpisten' verklaarden, de rol van landverraders op zich moesten nemen en als zodanig moesten worden doodgeschoten.

“Er ligt nog steeds vuil op Cerro de las Campanas”, zei Taibo in een interview met het officiële televisiestation Canal Once. "Landverraad, ik verzin dit niet zomaar, wordt bestraft met de dood", aldus de schrijver, die voor deze uitspraken geen enkele berisping heeft gekregen.

De afwijzing van de doodstraf door Mexicanen is sterker geworden sinds 1993, toen de staat Texas een dodelijke injectie toediende aan Ramón Montoya Facundo , de eerste landgenoot die in meer dan een halve eeuw ter dood werd veroordeeld, en de eerste die dat deed sinds de herinvoering van die straf in de Verenigde Staten in 1977. Sindsdien zijn er nog eens twaalf Mexicanen in de Verenigde Staten geëxecuteerd. Het meest recente geval was dat van Abel Ochoa Revilla in februari 2020.

Zou El Mayo ter dood veroordeeld kunnen worden? Vorig jaar oktober zei rechter Brian Cogan – die ook de zaken van Joaquín El Chapo Guzmán en Genaro García Luna behandelde – dat het Openbaar Ministerie om die straf, bedoeld voor misdaden tegen de menselijkheid, zou kunnen vragen met het juridische argument dat de consumptie van fentanyl, waarvan de smokkel naar de Verenigde Staten wordt toegeschreven aan de Sinaloa-kopstuk, verantwoordelijk is voor honderden doden in de Verenigde Staten.

Er is echter nog een lange weg te gaan voordat Zambada kan sterven door een dodelijke injectie. De afgelopen jaren is de gemiddelde tijd tussen het vonnis en de uitvoering van de doodstraf opgelopen tot meer dan 20 jaar. Dit komt doordat verdachten vaak tegen de executie in beroep kunnen gaan.

Er zijn zelfs gevangenen in de zogenoemde death row geweest die een natuurlijke dood stierven voordat het definitieve bevel tot executie werd gegeven, zoals James Frazier , die in 2020 op 79-jarige leeftijd stierf aan Covid in een gevangenis in Ohio, 15 jaar nadat hij was veroordeeld voor de moord op een buurman van wie hij geld had gestolen om cocaïne te kopen.

El Mayo , die 77 jaar oud is en in een kwetsbare gezondheidstoestand verkeert, zal het dan ook niet overleven om naar de plaats van zijn executie te worden gebracht. Zijn advocaten zijn zich er waarschijnlijk van bewust hoe gevoelig de doodstraf in Mexico ligt en maken misbruik van de situatie, in combinatie met de conflicten die hun cliënt lijkt te hebben met Mexicaanse politici.

Wat wil de baas dan? Hij zal ongetwijfeld zijn laatste kaart spelen en terugkeren naar Mexico, want zoals de Colombiaanse drugshandelaar Pablo Escobar ooit zei: voor iemand als hij is een graf in zijn eigen land beter dan een gevangenis in de Verenigde Staten.