De vloek van het Dacische goud: juwelendieven plunderen historisch erfgoed van Roemenië

Op een archeologische vindplaats in het Orăștie-gebergte, ongeveer 400 kilometer ten westen van Boekarest, ontdekten twee schatzoekers in de zomer van 1999 twee gouden armbanden die meer dan 2000 jaar oud waren. Dat gebied, een heuvel in de buurt van Sarmizegetusa Regia , het fort van de Dacische koningen, was vol met ongeoorloofde opgravingen, met als doel juwelen te vinden die dateren uit de 1e eeuw voor Christus tot de 1e eeuw na Christus. Tijdens de communistische dictatuur propageerde het regime het idee dat de Daciërs , een van de grote oude beschavingen, geen gouden voorwerpen maakten om potentiële dieven niet aan te trekken. Na de val van de tiran Nicolae Ceaucescu , rond Kerstmis 1989, begonnen er echter stemmen op te gaan van specialisten die een tegenovergestelde mening waren toegedaan, en die hadden niet ongelijk.

Sinds het verbod op het stropen van nationale sieraden eind jaren negentig werd opgeheven, hebben schatzoekers dankzij hun detectoren 24 spiraalarmbanden uit die tijd ontdekt. Hiervan ontbreken er 13. De laatste drie werden in januari gestolen uit het Drents Museum in Assen en vormen bewijs van de vloek van het Dacische goud.

"Dieven zijn gefascineerd door het feit dat dit objecten van uitzonderlijk cultureel belang zijn die nergens ter wereld een equivalent hebben", vertelde Daniel Spanu, onderzoeker bij het Vasile Pârvan Instituut voor Archeologie , aan EL PAÍS, terwijl hij benadrukte dat de historische waarde van de stukken, die tussen de 1,2 kg en 700 gram wegen, oneindig veel groter is dan hun gewicht in goud. "Ze zijn buitengewoon mooi en zien er modern uit, ondanks dat ze meer dan 2000 jaar oud zijn. Dat trekt mensen aan", vervolgt de expert, die zegt dat de armbanden, samen met andere voorwerpen, in de grond werden begraven om goden te vereren. Volgens een andere theorie verstopten ze hun rijkdommen snel om ze terug te krijgen nadat de Romeinse dreiging voorbij was.

De meeste armbanden die door schatzoekers zijn gevonden, hebben enorme veranderingen ondergaan en zijn buiten Roemenië verkocht. Sommigen zijn terug in hun land van herkomst, anderen zijn nog steeds vermist. Een jaar lang waren de twee armbanden die in 1999 werden gevonden in handen van een van hun ontdekkers, die overwoog ze op de internationale zwarte markt te verkopen. De eerste poging mislukte, maar later ontmoette hij een lokale antiekverzamelaar die contacten had in het buitenland. Hij kocht de stukken en smokkelde ze het land uit. De verkoper heeft een aardig bedrag verdiend, waarmee hij een houtbedrijf is begonnen. Het Openbaar Ministerie heeft echter nooit het exacte bedrag kunnen vaststellen. Eind 2002 kwamen de twee stukken in handen van een Amerikaanse expert, die de authenticiteit ervan bevestigde.

De eerste metalen ring, met een gewicht van 680 gram, werd voor 40.000 euro verkocht aan Ward & Company, Works of Art , terwijl de tweede, met een gewicht van 760 gram, geen koper vond. Uiteindelijk slaagde hij erin om het in augustus 2006 voor 30.000 dollar te verkopen aan de Ariadne Galleries in New York . Maar een maand later maakte de Roemeense rechtbank bekend dat de armband te koop was aangeboden op de tweejaarlijkse antiektentoonstelling in het Grand Palais in Parijs .

De Roemeense autoriteiten verzochten de Fransen om het in beslag te nemen en het Franse Museum voor Onderzoek en Restauratie stelde vast dat het juweel toebehoorde aan de Dacische beschaving. De Kleine Parijzenaar , zoals de armband wordt genoemd die volgens deskundigen ooit aan een prinses toebehoorde, keerde uiteindelijk terug naar Roemenië om te worden tentoongesteld in het Nationaal Historisch Museum in Boekarest . Het andere exemplaar, dat in 1999 het land verliet, werd in 2007 door het New Yorkse bedrijf eveneens ter evaluatie naar Duitsland gestuurd. De Roemeense autoriteiten kochten het uiteindelijk van het Amerikaanse bedrijf voor 52.000 dollar.

Een gevoel van ongeloof knaagt aan de Roemeense samenleving sinds dieven in de vroege ochtend van 24 januari de Coțofenești-helm en drie Dacische gouden armbanden stalen uit het museum in Assen. De juwelen zijn nog steeds spoorloos, ondanks het feit dat de Nederlandse autoriteiten vier verdachten hebben gearresteerd. De diefstal heeft echter een wond geslagen vanwege de nationale symboliek ervan binnen de Roemeense staat. Het Nationaal Historisch Museum maakte onlangs bekend dat het eind vorig jaar een gouden armband met een gewicht van 1,28 kg heeft teruggevonden, dankzij de medewerking van een EU-burger.

Voordat het laatste werk kon worden teruggevonden, was het Openbaar Ministerie erin geslaagd om twaalf stukken uit het buitenland terug te kopen, één stuk in beslag te nemen op Roemeens grondgebied en meerdere handelaren te vervolgen. Ze hebben hun misdaden nooit bekend en kwamen er zonder gevangenisstraf vanaf. Hoewel de rechtbank hen tot 10 jaar gevangenisstraf had veroordeeld, sprak het hof van beroep hen vrij.

Tot de overval op het Nederlandse kunstmuseum ging het Openbaar Ministerie ervan uit dat vijf van de tien vermiste voorwerpen zich in het buitenland bevonden. Daaronder bevindt zich de Christie's, een armband vernoemd naar het veilinghuis in New York dat hem in 1999 te koop aanbood. Hij vermoedt dat de rest van de sieraden wordt bewaard in kluizen van plaatselijke figuren. "Waar ze ook te koop worden aangeboden, ze zullen onmiddellijk herkenbaar zijn als gestolen identiteitsstukken, gevolgd door Interpol omdat het unieke stukken zijn", vertelde Augustin Lazar , voormalig hoofd van het Roemeense Openbaar Ministerie, aan EL PAÍS. Hij ontdekte meerdere gevallen waarin ambtenaren die de schatten moesten bewaken, met de dieven samenwerkten of de andere kant opkeken.

"Dieven proberen veilinghuizen te laten geloven dat de illegaal meegenomen voorwerpen deel uitmaken van de collectie van een overleden persoon, of het nu gaat om een ​​Schotse aristocraat of een Nederlandse gepensioneerde", zegt Lazar, die erin slaagde de 13 Dacische armbanden - in totaal 12,7 kilo goud - uit het buitenland te repatriëren en de verantwoordelijken voor de rechter te brengen in een enorme zaak. De oud-officier van justitie, een optimist, is van mening dat degenen die de ontvreemde juwelen uit het Drents museum verbergen, deze pas na enkele maanden verborgen houden. "De artefacten zijn, vanwege hun symboliek en de manier waarop ze zijn gemaakt, veel meer waard dan hun waarde in goud. De dieven weten waarschijnlijk niet echt wat ze hebben gedaan", benadrukt Lazar. Hij benadrukt dat deze stukken vaak op grote markten als Duitsland, Zwitserland of Spanje terechtkomen.