Juan Arturo Brennan: Mahler voor Boston

C

Een ongewone gebeurtenis: afgelopen weekend stonden er vijf uitvoeringen van Gustav Mahlers enorme en complexe Zesde symfonie op het programma in Mexico-Stad en omstreken: twee met het Nationaal Symfonieorkest, twee met het Symfonieorkest van de Staat Mexico en één met het Boston Philharmonic Youth Orchestra. Ik durf te zeggen dat dit de eerste keer is dat dit in deze stad, in dit land en waarschijnlijk zelfs in de hele wereld gebeurt.

Op papier en gezien de achtergrond leek het optreden van dit Zesde Orkest door de jonge inwoners van Boston bijzonder aantrekkelijk, en het concert, gehouden in de Nezahualcóyotl Hall, was muzikaal even interessant als de details van de context. Belangrijk was allereerst de aanwezigheid van Benjamin Zander op het podium, een ervaren dirigent van zijn leeftijd en ervaring, met een oprechte roeping voor educatie en ontwikkeling, wat contrasteert met de gevallen van andere jeugdorkesten of schoolorkesten die te maken hebben gehad met geïmproviseerde dirigenten, die geen didactische roeping en geen enkele passie hebben. Een interessant feit: Zander is 86 jaar oud en het jongste lid van zijn jeugdorkest is 14. Het Boston Youth Philharmonic heeft een multinationale en multi-etnische bezetting, wat het werk een bijzondere glans en diepgang geeft. En, zoals de norm zou moeten zijn (en niet de neerbuigende uitzondering) in een jeugdorkest of voor welke leeftijdsgroep dan ook, is er een gezonde vrouwelijke aanwezigheid in het ensemble, zelfs in ongewone groepen: die avond bijvoorbeeld de vijf fluitisten, drie hoornisten, drie contrabassisten, een trompettist en een trombonist, naast diverse instrumentalisten uit andere geledingen van het orkest. Uit wat ik die avond hoorde en wat ik over het orkest heb kunnen achterhalen, is dit een ware inclusie, grotendeels gebaseerd op excellentie, in tegenstelling tot vergelijkbare projecten elders, waar diversiteit slechts lippendienst is, een loutere cijfermatige berekening, en alleen dient om het betreffende jaarverslag te verbeteren.

Deze robuuste en robuuste Mahleriaanse symfonie werd met grote vaardigheid gedirigeerd door Benjamin Zander, die een traditionele, heldere, precieze en nadrukkelijke dirigeertechniek hanteerde voor zijn jonge musici in opleiding. Zo was het mogelijk om een zeer gedifferentieerd orkest te horen, niet alleen tussen secties, maar ook tussen individuele instrumenten. Als direct gevolg hiervan was het mogelijk om nieuwe dingen, ongewone balansen en een gezonde houding te waarderen, waarbij men niet bang was om klankelementen krachtig te benadrukken die in andere versies in de schaduw blijven van Mahlerians dichte textuur. Geconfronteerd met een Zesde die relatief oncontrasteerd is in zijn dynamiek en textuur, bereikten Zander en zijn jonge musici een goede variatie aan stemmingen, niet alleen tussen de delen, maar ook binnen de individuele delen; dit laatste was vooral merkbaar in de verschillende delen van het Scherzo, afwisselend energiek en dansant.

Na deze interessante en vurige versie van Mahlers Zesde betuigde het orkest het verplichte gebaar van hoffelijkheid aan hun gastheren en voerde Arturo Márquez' Danzón nr. 2 uit onder leiding van hun assistent-dirigent, Alfonso José Piacentini, en ten slotte Nimrod uit Edward Elgars Enigmavariaties, met de artistiek leider. Benjamin Zander zelf legde uit dat hij met de keuze van dit stuk als afscheid van de twee weken durende tournee die hij met zijn jeugdorkest in Mexico maakte, vooral wilde verwijzen naar de diepe vriendschapsband tussen Elgar en August Jaeger, aan wie Nimrod is opgedragen. En hij ging, in eenvoudige woorden en met een diep humanistische intentie, dieper in op zijn onwrikbare geloof in de kracht van muziek om bruggen te bouwen waar anderen muren bouwen.

Een laatste, onmiskenbaar interessant feit is het feit dat de instrumentale mis van het Boston Philharmonic Youth Orchestra bestond uit 17 zorgvuldig geselecteerde leden van het Eduardo Mata University Youth Orchestra, nu gedirigeerd door José Areán. Het zijn deze vormen van samenwerking en uitwisseling die het werk van jeugdorkesten zijn ware betekenis geven, niet alleen muzikaal maar ook sociaal: laten we samen muziek maken, terwijl onze kleine leiders uit elkaar vallen .