Hermann Bellinghausen: Dromend Solentiname

NAAR

Ik droomde ooit van kwaadaardigheid. Ik denk dat het in Solentiname was, een onverwachte archipel aan het einde van het Meer van Nicaragua, niet ver van Costa Rica. Ik droomde vreemde dingen, net zoals Julio Cortázar met zijn camera. Wat zeg ik, camera? Met de film die hij op de heldere, vrolijke eilanden had opgenomen en bij terugkomst in Parijs had ontwikkeld, zoals veel professionele fotografen deden. Die van hem waren zelfgemaakt.

Halverwege de jaren zeventig waren dia's nog steeds in gebruik – die kleurenfoto's die ontwikkeld werden op de 35-millimeter filmrol zelf. Ze werden frame voor frame ingelijst op karton en gerangschikt in een carrousel die in een projector ronddraaide, waardoor ze zichtbaar en groot afstaken tegen een glanzend wit canvasscherm dat werd opgeborgen door het op te rollen. Vóór de komst van video's verzamelden mensen zich om de dia's van de reis te bekijken met een gevangenis in de hand. Deze routine kwam Cortazar goed van pas bij het bijna chronische, maar o zo echte verhaal Apocalipsis de Solentiname (Iemand die rondloopt, 1977). Iedere lezer van Cortazars werk herinnert zich het. Dromen erover heeft ons in de jaren daarna vaak van onze slaap beroofd.

De kinderen die hij portretteerde, lachend en spelend, verschenen in de projectie, verwoest door de oorlog, met een kogel door hun hoofd. In zijn nachtmerrie zag Cortázar zijn volk ontvoerd (of liever, verdwenen) worden op straathoeken in Buenos Aires, Roque Dalton in zijn dodelijke val. Hij zag de gruwel in Guatemala. Vóór de oorlog in Nicaragua zelf was er een voorgevoel van de aanval van Somoza op de archipel waar Ernesto Cardenal een contemplatieve katholieke utopie smeedde. Als bijwerking van de jonge revolutionaire Sandinistische beweging die in 1979 triomfeerde, werd de prachtige naïeve kunst van Solentiname wereldwijd beroemd. Hout en canvas illustreerden prachtige, tropische, heldere acryltaferelen. In zijn nachtmerrie zag Cortázar ze gevuld met bloed en dood.

Manu Chao werd ook geconfronteerd met dat angstaanjagende visioen aan het einde van Mano Negra, toen hij Cortazars verhaal besefte en ook zijn eigen Amerika zag bloeden. Het was 1994 en de inheemse Zapatista-opstand in Zuid-Mexico was net begonnen. Hoop en nachtmerries vermengden zich ( Dream of Solentiname , Casa Babylon: https://www.youtube.com/watch?v=lEUtIsYURbI ). Ook de naïeve Zapatista-schilderkunst zou aan het einde van de eeuw internationaliseren.

Sommige mensen hebben het over tijdlussen. Ik weet niet of het sciencefiction of sciencefiction is, ik denk dat het beide is, maar op dit moment worden we doorkruist door lussen in een dodelijke tijd die zich over de planeet verspreidt. Aan welke goede herinnering kunnen we ons vasthouden? In welke heldere foto kunnen we onze toevlucht zoeken? In welk lyrisch beeld? We ervaren nu het omgekeerde van de vreugdevolle droom, maar dan op gruwelijke schaal. Gaza en de Westelijke Jordaanoever zijn natuurlijk geen Solentiname, maar oude en ongestrafte concentratiekampen ter grootte van een land: Palestina. Maar ook daar droomden en speelden mensen. Die dodelijke onderkant nestelt zich ook in Libanon, in Jemen, en verspreidt zich. We zijn virtueel getuige van de misdaad van de eeuw.

De ene dag zie je de kinderen uit het dorp of de buurt, zelfs het vluchtelingenkamp, ​​lachend, een bal trappend en poppen knuffelend. Een andere dag zie je dat kleine meisje serieus naar de lucht kijken, want vliegtuigen gooien bommen en je moet de baan ervan kennen. En op een andere dag, misschien wel dezelfde, zie je de stromen van haar bloed, zie je haar op een brancard liggen of in iemands armen, levenloos.

Voor de indringer zijn deze kinderen schuldig en moeten ze uitgeroeid worden. Ze zijn geboren met de verkeerde vader, de verkeerde naam, het verkeerde land, de verkeerde taal. Crimineel racisme heeft de canonieke slachtoffers van westers racisme besmet. Israël is geëvolueerd tot een menselijke afwijking. Een kleine maar dodelijke kanker. De massamoorden wissen kinderen uit. Ze wissen ook degenen uit die overleven. Ze verwonden onherroepelijk hun herinneringen. De verminking die ze ondergaan, blijft in hen als een fantoomledemaat. Het is misschien niet fysiek, maar ze zullen nooit meer kinderen zijn.

We hebben het gezien in elke vorm van geweld die losbarst. De gevechten tussen bendes, tussen buren, in het kruisvuur van politie en boeven, tussen legers. Maar de ergste oorlog is die welke zijn dodelijke kracht richt op de glimlach van meisjes, de acrobatiek van jongens, het vogelachtige gemompel in klaslokalen, de spelletjes op de grond. Vaders, moeders en ooms worden ook gebombardeerd en beschoten. Maar kinderen.

Als we met kunst en leven de hel van de blanke man konden wegtoveren, zou het dromen van de oorspronkelijke Solentiname als tegengif kunnen dienen. Bedenk dat dichter Ernesto Cardenal in de jaren vóór de Sandinistische revolutie een gemeenschap stichtte, geïnspireerd door Thomas Merton en de bevrijdingstheologie. Poëzie, meditatie, schilderkunst en emancipatie ademden samen, niet ver van de jungle-retraite van een andere grote dichter, José Coronel Urtecho, aan de rivier de San Juan. Cortázar belandt daar voordat hij doorreist naar de archipel van zijn korte verhaal.

Herinner je, achter puin, honger en verbrijzelde lichamen, de bries van het meer. De simpele inspiratie van de visser in de zoete zee. Zijn collectieve schilderij.