Drukke stranden in Antarctica: TikTok-effect vult de wereld van pinguïns met toeristen

Het tafereel is verontrustend. Drie Spaanse soldaten en twee journalisten van EL PAÍS, gekleed in dikke, waterdichte beschermende pakken, arriveren per zodiac bij Caleta Péndulo , een strand met fumarolen die afkomstig zijn van een actieve vulkaan die uitsteekt in de Antarctische Oceaan en het afgelegen Deception Island vormt. De onherbergzame plek, met temperaturen onder het vriespunt maar met warmwaterbronnen, wemelt van de toeristen, net als Benidorm. Hun mobiele telefoons nemen verticale video's op en bezoekers nemen de typische poses van Instagram en TikTok aan. Voor de kust ligt het luxe cruiseschip Roald Amundsen , onlangs gekocht door een consortium van investeringsfondsen uit Londen en New York, met zo'n 500 passagiers die elk zo'n 20.000 euro hebben betaald. Achter dat schip komt er nog een. En toen nog één. Het massatoerisme, dat steden over de hele wereld doet instorten, heeft ook het laatste ongerepte continent op aarde bereikt.

Bioloog Antonio Quesada , hoofd van het Spaanse Poolcomité, loopt op een dag in februari tussen de schokkende ruïnes van een walvisstation , dat in 1911 door een Noors bedrijf werd gebouwd en in 1931 werd verlaten nadat de prijs van walvisolie, dat als brandstof voor verlichting werd gebruikt, was ingestort. De plek is verlaten en lijkt op het Antarctische Tsjernobyl. De baai ligt nog steeds bezaaid met enorme walvisbotten. En op het strand zijn nog steeds de vervallen hutten van de walvisvaarders, de monumentale metalen blubbertanks en de restanten van een begraafplaats met 35 graven te zien. Het Verenigd Koninkrijk gebruikte deze lege schuilplaatsen om een ​​wetenschappelijke basis op te zetten, maar een vulkaanuitbarsting verwoestte de faciliteiten in 1969 en dwong de onderzoekers om te vluchten. Het bijzondere Deception Island is nu een van de meest bezochte enclaves in Antarctica. Sinds 1989 is hier de Spaanse legerbasis Gabriel de Castilla gevestigd. Quesada snuift bij de zoveelste cruise.

“Toerisme is een vrij recent fenomeen. Twintig jaar geleden bezochten jaarlijks minder dan 20.000 mensen Antarctica, maar vorig jaar waren er ongeveer 125.000 toeristen . "Het lijkt misschien niet veel voor een heel continent, 26 keer zo groot als het Iberisch Schiereiland, maar de meeste toeristen komen naar dezelfde plekken," zegt Quesada, terwijl achter hem een ​​rij spookachtige silhouetten onder de sneeuw rond het door de vulkaan verwoeste walvisstation loopt. Toeristen zijn verrast door de aanwezigheid van Spaanse soldaten en wetenschappers, die tijdens de Antarctische zomer aan de andere kant van de baai verblijven, op de basis Gabriel de Castilla. “Woon je hier?” roept een Amerikaanse vrouw uit, een dag nadat ze van het cruiseschip Silver Cloud stapt – dat de Bahamaanse vlag voert – en tussen de pinguïns en zeeleeuwen wandelt.

De Australische geograaf Anne Hardy heeft het al over een TikTok-effect , waarbij honderden miljoenen gebruikers van sociale media worden aangetrokken door een groot aantal frivole video's van toeristen in enclaves in Antarctica: dansen met dj's tussen ijsbergen, ijs hakken om drankjes te maken, baden verkleed als pinguïns , wandelen over de laadvloer van een cruiseschip met een fantastisch uitzicht. Tegenwoordig kun je in Antarctica een marathon lopen, kanoën, voor zo'n 50.000 euro de hoogste berg beklimmen en zelfs deelnemen aan erotische feesten . En de Starlink-satellieten van magnaat Elon Musk maken het mogelijk om in realtime video's te delen vanaf een continent dat voorheen afgesloten was van de rest van de planeet. Hardy van de Universiteit van Tasmanië beweert dat dit TikTok-effect het toerisme stimuleert en “ongepast gedrag bevordert dat invasieve soorten kan introduceren of het ecosysteem van Antarctica kan beschadigen”. Het aantal bezoekers is in slechts één jaar tijd met 16% toegenomen.

Antarctica is een continent dat in principe beschermd is als natuurreservaat en bestemd is voor wetenschappelijk onderzoek. Een internationale overeenkomst, het Antarctisch Verdrag , staat slechts twee economische activiteiten toe: visserij, met zeer strikte regels; en het toerisme, dat nog steeds niet gereguleerd is. Spanje is met twee bases een van de 29 landen met stemrecht in het Antarctisch Verdrag. Quesada zit aan de tafel waar de beslissingen worden genomen. “Op dit moment proberen we het toerisme te reguleren. "Een optie zou kunnen zijn dat toeristen een kleine bijdrage leveren aan het behoud van Antarctica", legt hij uit. Dit hypothetische percentage zou werkelijkheid kunnen worden tijdens de volgende Verdragsvergadering in juni.

Op 29 januari stuitte oceanograaf Antonio Tovar op een ander surrealistisch tafereel. Hij ging watermonsters verzamelen voor het verlaten walvisstation en kwam honderd mensen tegen in badpakken of bikini's die dwangmatig verticale video's maakten tussen de fumarolen, terwijl het Nederlandse cruiseschipHondius voor de kust voor anker lag. "Het feit dat er zoveel toeristen zijn die zich wassen en vermoedelijk grote hoeveelheden zonnebrandcrème verspreiden, vormt een duidelijk risico voor het ecosysteem", legt Tovar uit aan boord van de Sarmiento de Gamboa , een schip van de Spaanse Nationale Onderzoeksraad (CSIC) dat deelneemt aan de Spaanse campagne in Antarctica.

De expert voert een eenvoudig experiment uit op het dek van het schip. In ongeveer vijftien doorzichtige zakken zit zeewater met verschillende concentraties zonnebrandcrème en krill , een klein garnaalachtig schaaldiertje dat van groot belang is als voedsel voor walvissen, zeehonden en pinguïns. Bij de hoogste dosering van het drankje lijkt het alsof de kleine dieren stervende zijn.

Tovar, van het Instituut voor Mariene Wetenschappen van Andalusië, was een pionier in het onderzoek naar de impact van zonnebrandcrème op de natuur. Ruim tien jaar geleden waarschuwden hij en zijn collega's al dat het toenemende gebruik van huidbeschermers, gerechtvaardigd door het risico op kanker, toxische effecten had op microalgen op de stranden van Mallorca. De Amerikaanse staat Hawaï heeft zonnebrandcrèmes met ingrediënten die koraal doden, al verboden . "In Antarctica is alles zo ongerept, zo gevoelig en zo onaangetast dat zelfs de geringste menselijke invloed vrijwel onmiddellijk effect heeft", waarschuwt de onderzoeker.

Het oceanografische schip Hespérides van de Spaanse marine vertrok op 20 november vanuit Cartagena naar Antarctica. De commandant van het schip, kapitein van het fregat Fernando Moliné Juste, vertelt met afschuw dat hij bij aankomst op Deception Island een gigantische graffiti van ongeveer zeven meter lang aantrof, geschilderd op het verlaten walvisstationcomplex. De International Association of Antarctica Tour Operators zei dat het “geschokt en walgend” was en zei dat de “zinloze daad van vandalisme” niet door een passagier op haar cruiseschepen was gepleegd. Ook komen er zonder enige controle kleine boten het gebied binnen en zijn er meldingen van diefstal van historische artefacten.

Het Amerikaanse reisbureau Antarctica Cruises , gevestigd in Miami Beach, verkoopt tickets voor verschillende cruises, zoals de Roald Amundsen , met prijzen tot wel 50.000 euro voor een reis van 18 dagen in een luxe hut met minibar en eigen balkon; en de bescheidener Hondius , met een vanafprijs van ongeveer 10.000 euro . Woordvoerder Jon Parker van het agentschap zegt dat de schepen de richtlijnen van de exploitantenvereniging en het Antarctisch Verdrag volgen. Zo vermijden ze meerdere cruises naar dezelfde locatie, beperken ze zich tot maximaal 100 personen tegelijk op elk strand en hebben ze minimaal één gids per 20 passagiers. Toeristen wordt gevraagd om niet dichter dan vijf meter bij de pinguïns, zeehonden en zeeleeuwen te komen.

Antonio Quesada, die tevens de huidige voorzitter is van de Raad van Managers van Nationale Antarctische Programma's, benadrukt dat er een onderzoek gaande is naar de "enorme graffiti" en dat een Russische burger ervan wordt verdacht zich aan boord van een privézeilboot te bevinden. Quesada loopt tussen de graven van de walvisvaardersbegraafplaats door, totdat hij bij een verlaten Britse hangar aankomt. “Hier was de graffiti,” roept hij. Het lijkt ondenkbaar dat iemand met felgekleurde spuitbussen de gevaarlijkste zeeën ter wereld zou bevaren om deze beschermde historische plek op een actieve vulkaan te spuiten. De UKAHT Foundation, die verantwoordelijk is voor het behoud van de stoffelijke overschotten van Britse ontdekkingsreizigers in Antarctica, organiseerde begin februari een volledige schoonmaakactie om alle graffiti te verwijderen . Quesada luidt de noodklok: “Het toerisme groeit uit de hand. En dit is een dramatisch voorbeeld van ongecontroleerd en verkeerd begrepen toerisme.”