Zet eerst het masker op jezelf, maar vergeet de andere mensen niet - Mina

De afgelopen maanden heb ik een aantal video's op sociale media geplaatst die ik 'vrouwelijke overpeinzingen' noem. Het script is simpel: ik weeg twee kanten van een dilemma af zonder een definitieve conclusie te zoeken. In de eerste video sprak ik over mijn onzekerheid over het krijgen van kinderen. In de tweede over de twijfel of ik wel of niet aan botox moest toegeven. In geen van beide wijs ik op een oordeel: de oefening gaat juist over het verkennen van verschillende mogelijkheden.

"De soort die dankzij collectieve kracht heeft overleefd, bedriegt zichzelf nu door te denken dat het voldoende is dat ieder individu voor zichzelf zorgt."

De twee video's samen hebben al meer dan 13.000 reacties opgeleverd, waarbij velen ruzie maakten en hun persoonlijke ervaringen deelden. Maar te midden van zoveel positieve reacties is er deze opmerking die elk debat bezoedelt: "Iedereen doet wat hij wil met zijn leven en niemand heeft er iets mee te maken!" Dat is het. Daar houdt elke discussie op.

Met sociale media, waar iedereen vol zit met absolute waarheden, wordt het steeds moeilijker om nuances te zien. Mijn bedoeling met mijn video's was juist om ruimte te creëren voor twijfel, relativering en ambivalentie. Maar de mentaliteit van "iedereen doet wat hij wil" werkt als een luie snelkoppeling, waardoor niemand zich ooit ergens mee bemoeit of ook maar iets in twijfel trekt.

Deze terughoudendheid om dieper te graven lijkt mij een geüpdatete versie van nihilisme: "Niets doet er echt toe, dus ik consumeer en leid mezelf maar af." Bovendien is het de perfecte slogan voor het kapitalisme. In een maatschappij die het individu boven alles stelt, wordt "ieder voor zich" uiteindelijk ons ​​kompas. Vanuit deze voedingsbodem ontstaan ​​(en floreren) ook meritocratiecoaches en zelfhulpboeken die de bestsellerlijsten domineren.

Byung-Chul Han vestigt de aandacht op een ironie in dit proces in "The Burnout Society". In onze tijd zijn vrijheid en dwang met elkaar verweven. We voelen ons vrij omdat we "handelen uit vrije wil", maar diep van binnen is deze wil al gevormd door anderen. Het is de zogenaamde zelfuitbuiting: ik heb geen externe factor meer nodig om me te onderdrukken; ik eis meer van mezelf, houd mezelf in de gaten en buit mezelf uit. Efficiënter dan anderen uitbuiten is om ieder mens te leren zichzelf uit te buiten. Het is een contradictie. De soort die zijn voortbestaan ​​veiligstelde door de kracht van het collectief, is nu uitgeput door de illusie dat het genoeg is voor ieder individu om voor zichzelf te zorgen.

Het tweede deel van de zin stoort me ook. "Niemand heeft er iets mee te maken." De pandemie was het meest flagrante bewijs van hoe illusoir dit idee is. Er waren genoeg mensen die feestjes, reisjes en de "rot op met het leven!"-mentaliteit rechtvaardigden in naam van hun eigen geestelijke gezondheid. Ondertussen stierven er in Brazilië elke dag 4000 mensen. Vaccinatie is een ander voorbeeld: wat een collectief pact had moeten zijn, werd een privékeuze. En wat we zien, is dat de vaccinatiegraad daalt en daarmee ook het risico dat ziekten weer de kop opsteken. Uiteindelijk heeft natuurlijk iedereen er "veel mee te maken".

Ik herinner me ook een verhaal dat Virginia plaatste op de verkiezingsdag van 2022. De tekst naast de selfie luidde: "Laat je niet beïnvloeden door de realiteit van iemand anders! Denk aan JOUW realiteit! Stem voor jezelf, voor je gezin!" Dit was de suggestie van de miljonair die haar man een vliegtuig cadeau deed terwijl 33 miljoen Brazilianen in voedselonzekerheid leefden. Een kleine tip van de grootste influencer van het land, wiens taak het juist is om de verlangens van anderen te beïnvloeden. Met andere woorden: een vrouw die veel geld verdient door haar invloed te verkopen, overtuigde haar publiek om beslissingen te nemen die immuun zijn voor externe invloeden. Gelukkig ben ik een liefhebber van ironie.

Maar ik heb slecht nieuws. Voor mij tenminste. De nihilisten hebben gelijk: die bewering klopt. Want ik ga natuurlijk niet bij je thuis langskomen om je gewoontes, je grillen of je creditcardrekening in de gaten te houden. Uiteindelijk zal iedereen gewoon blijven doen wat hij wil.

En om het schuldgevoel te verzachten, kunnen we bepaalde zelfgenoegzaamheid altijd rechtvaardigen door onze toevlucht te nemen tot de analogie van het zuurstofmasker. "Zet het eerst zelf op, help dan anderen." Ik begrijp de aantrekkingskracht van dit cliché – en ik gebruik het zelf ook wel eens. Laten we gewoon proberen het tweede deel van de afspraak niet te vergeten. Het deel dat anderen noemt. Om te overleven.