In het klooster van Tibetaanse monniken die zich tegen China verzetten

Gehuld in een karmijnrood gewaad, terwijl de gebedskralen ritmisch door zijn vingers glijden, loopt de monnik naar ons toe.

Het is een riskante beslissing.

We worden gevolgd door acht onbekende mannen. Zelfs een paar woorden in het openbaar tegen ons meldteam kunnen je in de problemen brengen.

Maar hij lijkt bereid het risico te nemen. "Het gaat hier niet goed met ons," zegt hij kalm.

Dit klooster in de zuidwestelijke Chinese provincie Sichuan is al tientallen jaren een centrum van Tibetaans verzet. De wereld hoorde er voor het eerst over eind jaren 2000, toen Tibetanen er zichzelf in brand staken uit protest tegen de Chinese regering. Bijna twintig jaar later is het Kirti-klooster nog steeds een bron van zorg in Peking.

Direct bij de hoofdingang is een politiebureau gebouwd. Het bevindt zich naast een kleine, donkere kamer vol krakende gebedsmolens. Bewakingscamera's op stalen palen omringen het complex en houden elke hoek in de gaten.

"Ze hebben geen goed hart; dat kan iedereen zien," voegt de monnik eraan toe. Dan volgt een waarschuwing. "Pas op, ze houden je in de gaten."

Toen de mannen die ons volgden aan kwamen rennen, deed de monnik een stap opzij.

"Zij" zijn de Communistische Partij van China, die al bijna 75 jaar over zes miljoen Tibetanen regeert, sinds de annexatie van de regio in 1950.

China heeft fors geïnvesteerd in de regio en nieuwe wegen en spoorlijnen aangelegd om het toerisme te stimuleren en te integreren met de rest van het land. Gevluchte Tibetanen zeggen dat de economische ontwikkeling ook meer troepen en autoriteiten heeft gebracht, waardoor hun geloof en vrijheid zijn afgenomen.

Peking beschouwt Tibet als een integraal onderdeel van China. Het heeft de verbannen spirituele leider van Tibet, de Dalai Lama, een separatist genoemd, en degenen die zijn imago tonen of hem openlijk steunen, zouden achter de tralies kunnen belanden.

Toch hebben sommigen in Aba, of Ngaba in Tibet, waar het Kirti-klooster zich bevindt, extreme maatregelen genomen om deze beperkingen te negeren.

De stad ligt buiten wat China de Tibetaanse Autonome Regio (TAR) noemt, opgericht in 1965 en die ongeveer de helft van het Tibetaanse plateau beslaat. Maar miljoenen Tibetanen wonen buiten de TAR en beschouwen de rest als onderdeel van hun thuisland.

Aba speelt al lange tijd een cruciale rol. Tijdens de Tibetaanse opstand in 2008 braken hier protesten uit nadat, volgens sommige berichten, een monnik een afbeelding van de Dalai Lama omhoog hield in het Kirti-klooster. De situatie escaleerde uiteindelijk tot een rel, waarna Chinese troepen het vuur openden. Ten minste 18 Tibetanen kwamen om in dit kleine stadje.

Nu Tibet in opstand komt, ontaarden de demonstraties vaak in gewelddadige confrontaties met Chinese paramilitairen. Peking zegt dat er 22 mensen zijn omgekomen, terwijl Tibetaanse ballingschapsgroepen het dodental op ongeveer 200 schatten.

In de jaren die volgden, vonden er meer dan 150 zelfverbrandingen plaats waarin werd opgeroepen tot de terugkeer van de Dalai Lama – de meeste in en rond Aba. Dit leverde de hoofdstraat een grimmige bijnaam op: Martelarenstraat.

Sindsdien heeft China zijn hardhandige optreden geïntensiveerd, waardoor het vrijwel onmogelijk is om vast te stellen wat er in Tibet of Tibetaanse gebieden gebeurt. De informatie die wel naar boven komt, is afkomstig van mensen die naar het buitenland zijn gevlucht, of van de regering in ballingschap in India.

Om wat meer te weten te komen, keerden we de volgende dag voor zonsopgang terug naar het klooster. We glipten langs onze "begeleiders" en liepen terug naar Aba voor het ochtendgebed.

De monniken verzamelden zich met hun gele hoeden, het symbool van de Gelug-boeddhistische school. Zachte, sonore gezangen galmden door de hal, terwijl de rook van het ritueel in de vochtige lucht hing. Ongeveer 30 lokale mannen en vrouwen, de meesten in traditionele Tibetaanse gewaden met lange mouwen, zaten met gekruiste benen tot een belletje het gebed beëindigde.

"De Chinese regering heeft de lucht in Tibet vergiftigd. Het is geen goede regering", vertelde een monnik ons.

"Wij Tibetanen hebben geen fundamentele mensenrechten. De Chinese overheid blijft ons onderdrukken en vervolgen. Het is geen overheid die het volk dient."

Hij gaf geen details en onze gesprekken waren kort om ontdekking te voorkomen. Toch hoor je deze stemmen zelden.

De vraag naar de toekomst van Tibet is urgenter geworden nu de Dalai Lama deze week 90 wordt. Honderden van zijn volgelingen zijn in de Indiase stad Dharamshala bijeengekomen om hem te eren. Hij kondigde woensdag zijn langverwachte opvolgingsplan aan en bevestigde daarmee wat hij al eerder had gezegd: de volgende Dalai Lama zou na zijn dood worden gekozen.

Tibetanen over de hele wereld reageerden – met opluchting, twijfel of angst – maar niet degenen in het thuisland van de Dalai Lama, waar zelfs het fluisteren van zijn naam verboden is.

Peking heeft zich luid en duidelijk uitgesproken: de volgende reïncarnatie van de Dalai Lama zal in China plaatsvinden, met goedkeuring van de Chinese Communistische Partij. Tibet bleef echter stil.

"Zo is het nu eenmaal," zei de monnik. "Dat is de realiteit."

Twee werelden onder één hemel

De weg naar Aba slingert langzaam over een afstand van bijna 500 kilometer vanaf Chengdu, de hoofdstad van Sichuan.

De route voert langs de met sneeuw bedekte toppen van de berg Siguniang voordat hij de graslanden aan de rand van het Tibetaanse Plateau bereikt.

De schuin aflopende, gouden daken van boeddhistische tempels glinsteren om de paar kilometer en weerkaatsen het bijzonder felle zonlicht. Het is het zogenaamde 'dak van de wereld', waar het verkeer plaatsmaakt voor yakherders te paard, die fluitend hun aarzelende, grommende kudde tegemoet treden, terwijl adelaars boven hun hoofd zweven.

Er zijn twee werelden onder de Himalayahemel, waar traditie en geloof botsen met de eis van de Partij voor eenheid en controle.

China beweert al lang dat Tibetanen vrij zijn om hun geloof te belijden. Maar dat geloof is ook de bron van een seculiere identiteit die volgens mensenrechtenorganisaties in Peking langzaam afbrokkelt.

Zij beweren dat talloze Tibetanen zijn opgepakt omdat ze vreedzame protesten hielden, de Tibetaanse taal promootten of zelfs maar een portret van de Dalai Lama in hun bezit hadden.

Veel Tibetanen, waaronder een aantal met wie we spraken in het Kirti-klooster, maken zich zorgen over de nieuwe wetten die het onderwijs van Tibetaanse kinderen regelen.

Alle minderjarigen onder de 18 jaar moeten nu naar Chinese openbare scholen gaan en Mandarijn leren. Ze mogen pas boeddhistische geschriften bestuderen in kloosterklassen als ze 18 jaar oud zijn – en ze moeten “het land en de religie liefhebben en de nationale wetten en regels naleven.”

Dit is een grote verandering voor een gemeenschap waarin monniken vaak al op jonge leeftijd werden gerekruteerd en kloosters voor de meeste jongens als scholen fungeerden.

"Een van de nabijgelegen boeddhistische instellingen is een paar maanden geleden door de overheid gesloopt", vertelde een monnik van in de zestig in Aba ons, staand onder een paraplu terwijl hij in de regen naar het gebed liep.

"Het was een school voor prediking", voegde hij er emotioneel aan toe.

De nieuwe regels volgen op een besluit uit 2021 dat alle scholen in Tibetaanse gebieden, inclusief kleuterscholen, in het Chinees les moeten geven. Peking zegt dat dit Tibetaanse kinderen een grotere kans geeft op een baan in een land waar Mandarijn de voertaal is.

Maar volgens de bekende wetenschapper Robert Barnett kunnen deze regels een "diepgaande invloed" hebben op de toekomst van het Tibetaans boeddhisme.

"We bewegen ons richting een scenario waarin de Chinese leider Xi Jinping de totale macht heeft – naar een tijdperk waarin weinig informatie Tibet bereikt, waarin de Tibetaanse taal nauwelijks wordt gedeeld", aldus Barnett.

"Het schoolonderwijs zal vrijwel volledig gericht zijn op Chinese feesten, Chinese deugden en de geavanceerde Chinese traditionele cultuur. We hebben het over het volledige beheer van intellectuele input."

De weg naar Aba getuigt van het geld dat Peking in deze afgelegen uithoek van de wereld heeft gestoken. Een nieuwe hogesnelheidslijn loopt door de heuvels en verbindt Sichuan met andere provincies op het plateau.

In Aba zijn naast traditionele straatwinkeltjes waar monnikgewaden en wierookpakjes worden verkocht, ook nieuwe hotels, cafés en restaurants geopend om toeristen te trekken.

Chinese toeristen arriveren in hun merkkleding en kijken vol ontzag toe, terwijl lokale gelovigen zich op houten knuppels neerwerpen bij de ingang van boeddhistische tempels.

"Hoe krijgen ze het voor elkaar om de hele dag iets te doen?" vraagt ​​een toerist luid. Anderen draaien enthousiast aan gebedsmolens en vragen naar de kleurrijke muurschilderingen met scènes uit het leven van Boeddha.

Een partijslogan langs de kant van de weg beweert dat "mensen van alle etnische groepen net zo verenigd zijn als de zaden van een granaatappel."

Maar de wijdverbreide surveillance is moeilijk te missen.

Inchecken in een hotel vereist gezichtsherkenning. Zelfs het kopen van benzine vereist meerdere identificatiebewijzen, die worden getoond aan high-definition camera's. China controleert al lang de informatie waartoe zijn burgers toegang hebben, maar in Tibetaanse gebieden zijn de controles nog strenger.

Tibetanen, zegt Barnett, zijn "geïsoleerd van de buitenwereld."

Het is moeilijk te zeggen hoeveel van hen op de hoogte zijn van de aankondiging van de Dalai Lama van woensdag – die aan de wereld werd uitgezonden, maar in China werd gecensureerd.

De 14e Dalai Lama, die sinds 1959 in ballingschap in India leeft, pleit voor meer autonomie, in plaats van volledige onafhankelijkheid, voor zijn thuisland. Peking vindt dat hij "geen recht heeft om het Tibetaanse volk te vertegenwoordigen".

In 2011 droeg hij de politieke macht over aan een regering in ballingschap die democratisch was gekozen door 130.000 Tibetanen wereldwijd. Die regering heeft dit jaar achter de schermen gesprekken gevoerd met China over een opvolgingsplan, maar het is onduidelijk of er enige vooruitgang is geboekt.

De Dalai Lama suggereerde eerder dat zijn opvolger uit de "vrije wereld" zou komen, dat wil zeggen buiten China. Woensdag zei hij: "niemand heeft nog de autoriteit om zich ermee te bemoeien."

Dat leidt tot een confrontatie met Peking, dat heeft gezegd dat het proces "religieuze rituelen en historische gebruiken moet volgen en moet worden uitgevoerd in overeenstemming met de nationale wetten en regels."

Volgens Barnett is Peking al bezig met het voorbereidende werk om de Tibetanen te overtuigen.

"Er is al een enorm propagandaapparaat. De partij heeft teams naar kantoren, scholen en dorpen gestuurd om mensen te informeren over de 'nieuwe regels' voor het kiezen van de Dalai Lama."

Toen de Panchen Lama, de op één na hoogste autoriteit binnen het Tibetaans boeddhisme, in 1989 overleed, wees de Dalai Lama een opvolger voor die positie in Tibet aan. Maar de jongen verdween. Peking wordt ervan beschuldigd het kind te hebben ontvoerd, hoewel het volhoudt dat de jongen, inmiddels volwassen, veilig is. Het heeft inmiddels een andere Panchen Lama goedgekeurd, die Tibetanen buiten China niet erkennen.

Als er twee Dalai Lama's zijn, zou dat een test kunnen worden voor China's overtuigingskracht. Welke van de twee zal de wereld erkennen? En belangrijker nog: zouden de meeste Tibetanen in China op de hoogte zijn van het bestaan ​​van de andere Dalai Lama?

China wil een geloofwaardige opvolger, maar misschien niet iemand die erg geloofwaardig is.

Want, aldus Barnett, Peking wil "de leeuw van de Tibetaanse cultuur in een poedel veranderen."

Ze wil dingen die ze riskant vindt, verwijderen en vervangen door dingen waar Tibetanen volgens haar over na zouden moeten denken: patriottisme, loyaliteit, trouw. Ze houden van zang en dans – de Disneyversie van de Tibetaanse cultuur.

"We weten niet hoelang het zal overleven", concludeert Barnett.

Als we het klooster verlaten, zien we een rij vrouwen met zware manden vol gereedschap voor de bouw en de landbouw door de gebedsmolenruimte lopen, waarbij ze de molens met de klok mee draaien.

Ze zingen in het Tibetaans en glimlachen als ze voorbijlopen, hun grijze haar zit geplooid onder hun zonnehoeden.

Tibetanen hebben 75 jaar lang hun identiteit behouden, ervoor gevochten en ervoor gestorven.

De uitdaging nu is om haar te beschermen, zelfs als de man die haar overtuigingen – en haar veerkracht – belichaamt, er niet meer is.