Stellen die meer kinderen wilden en het opgaven: 'Een echte crisis'

Namrata Nangia en haar man praten al sinds de geboorte van hun vijfjarige dochter over het idee om nog een kind te krijgen.

Maar ze komen steeds weer tot dezelfde vraag: "Kunnen we het ons veroorloven?"

Het stel woont in Mumbai, India. Zij werkt in de farmaceutische industrie en haar man in een bandenfabriek.

Maar de kosten van slechts één kind zijn al erg hoog. Schoolgeld en vervoer, plus doktersbezoeken, verhogen de financiële druk op het gezin.

Toen Nangia een kind was, was de situatie anders.

"Vroeger gingen we gewoon naar school, zonder buitenschoolse activiteiten," herinnert ze zich. "Maar nu moet je met je kind gaan zwemmen, je moet ze laten tekenen, je moet kijken wat ze nog meer kunnen."

Uit een nieuw rapport van UNFPA, het agentschap van de Verenigde Naties voor seksuele en reproductieve gezondheid, blijkt dat de situatie waarmee Namrata kampt, ook in andere delen van de wereld voorkomt.

UNFPA ondervroeg 14.000 mensen in 14 landen over hun wensen met betrekking tot het aantal kinderen dat ze zouden willen. Een op de vijf antwoordde dat ze niet het gewenste aantal kinderen hebben, en ook niet verwachten te krijgen.

De onderzochte landen waren Brazilië, Mexico, de Verenigde Staten, Italië, Hongarije, Duitsland, Zweden, Zuid-Korea, Thailand, India, Indonesië, Marokko, Zuid-Afrika en Nigeria. Ze vertegenwoordigen een derde van de wereldbevolking en vormen een mix van lage-, midden- en hoge-inkomenslanden, met hoge en lage vruchtbaarheidscijfers.

Het UNFPA hield een enquête onder jongvolwassenen en mensen die de vruchtbare leeftijd gepasseerd zijn.

"De wereld is in een ongekende daling van de vruchtbaarheidscijfers terechtgekomen", aldus Natalia Kanem, hoofd van UNFPA.

De meeste ondervraagden willen twee of meer kinderen. De vruchtbaarheidscijfers dalen, grotendeels omdat veel mensen zich niet in staat voelen om het gezin te stichten dat ze willen. En dat is de echte crisis.

"Het een crisis noemen en zeggen dat het echt is, is wat mij betreft een stap terug", zegt demograaf Anna Rotkirch, onderzoeker van vruchtbaarheidsintenties in Europa en adviseur bevolkingsbeleid bij de Finse overheid.

"Over het algemeen zijn er meer onderschattingen dan overschattingen in ideeën over vruchtbaarheid", legt de professor uit. Met andere woorden: er lijken tegenwoordig meer mensen op de wereld te zijn die minder kinderen krijgen dan voorheen werd gedacht.

Rotkirch heeft dit onderwerp uitgebreid in Europa bestudeerd en is geïnteresseerd in de gevolgen op wereldniveau.

Ze was ook verrast om te zien hoeveel deelnemers aan het onderzoek ouder waren dan 50 (31%) en aangaven dat ze minder kinderen hadden gekregen dan ze hadden gewild.

Het onderzoek is een pilot voor een groter onderzoek in 50 landen, dat later dit jaar zal plaatsvinden. De omvang ervan is dan ook beperkt.

Wat betreft de leeftijdsgroepen in elk land, bijvoorbeeld, zijn de steekproeven van veel landen te klein om definitieve conclusies te trekken. Maar sommige conclusies zijn duidelijk.

In totaal gaf 39% van de mensen die niet het gewenste aantal kinderen kregen, aan dat financiële beperkingen de reden waren waarom ze geen kinderen konden krijgen. Zuid-Korea had het hoogste percentage (58%) en Zweden stond op de laatste plaats (19%).

Over het geheel genomen noemde slechts 12% van de mensen onvruchtbaarheid, of moeite met zwanger worden, als reden voor het niet krijgen van het gewenste aantal kinderen. Dit percentage lag echter hoger in Thailand (19%), de Verenigde Staten (16%), Italië, Zuid-Afrika (15%), Nigeria (14%) en India (13%).

"Dit is de eerste keer dat [de Verenigde Naties] zich volledig richten op de problematiek van lage vruchtbaarheid", zegt demograaf Stuart Gietel-Basten van de Hong Kong University of Science and Technology.

Tot voor kort richtte het agentschap zich vooral op vrouwen die meer kinderen krijgen dan ze willen en op de 'onvervulde behoefte' aan anticonceptie.

Maar de vruchtbaarheid is de laatste tijd zelfs gedaald in middeninkomenslanden, waar UNFPA een groot deel van zijn werk op richt. Toch adviseert het agentschap voorzichtigheid bij het reageren op dalende geboortecijfers.

"Op dit moment zien we vooral veel retoriek over catastrofes, of het nu over overbevolking of bevolkingskrimp gaat," aldus Kanem.

"[Dit] leidt tot dit soort overreacties en soms manipulatieve reacties, waarbij geprobeerd wordt vrouwen ertoe aan te zetten meer of minder kinderen te krijgen."

Ze wijst erop dat China, Korea, Japan, Thailand en Turkije zich 40 jaar geleden allemaal zorgen maakten over overbevolking. In 2015 wilden diezelfde landen de vruchtbaarheid verhogen.

"We hebben zoveel mogelijk geprobeerd te voorkomen dat deze landen een soort paniekbeleid zouden voeren", legt Gietel-Basten uit. "Als mensen al bang en bezorgd zijn over de toekomst van de planeet, waarom zouden we ze dan nog bezorgder maken?"

Veel landen hebben zich aangepast aan de dalende vruchtbaarheid door immigratie te verhogen of het aantal vrouwen op de werkvloer te vergroten. Maar in sommige gevallen heeft dit geleid tot culturele tegenslagen.

"We zien dat lage vruchtbaarheid, vergrijzing en bevolkingsstagnatie worden gebruikt als excuus om nationalistisch, anti-immigratie- en conservatief genderbeleid te voeren", legt de professor uit.

UNFPA heeft ook vastgesteld dat tijdgebrek een belangrijke belemmering vormt voor het krijgen van meer kinderen. Dit geldt bijvoorbeeld voor Namrata Nangia in Mumbai.

Ze is bijna drie uur per dag onderweg van huis naar kantoor en terug.

Nangia komt uitgeput thuis, maar wil tijd doorbrengen met haar dochter. Daardoor krijgt het gezin uiteindelijk weinig slaap.

"Na een dag werken heb je als moeder natuurlijk het schuldgevoel dat je niet genoeg tijd met je kind doorbrengt," legt ze uit. "Dus richten we ons op één kind."