W Musée d'Orsay po raz pierwszy od 17 lat we Francji wystawiono arcydzieło Courbeta.

Przedstawiające Courbeta w stanie halucynacji arcydzieło z lat 1844–1845 zostało wypożyczone Orsay na co najmniej pięć lat przez Qatar Museums, organizację emiratu zajmującą się rozwojem muzeów, która nabyła je od prywatnego właściciela w nieznanym czasie i za nieznaną kwotę.

Ten światowej sławy, lecz niezwykle rzadko wystawiany obraz olejny na płótnie o małym formacie (45×54 cm) nie był pokazywany francuskiej publiczności od 2007–2008 r., kiedy to odbyła się retrospektywa poświęcona temu mistrzowi realizmu (1819–1877) w Paryżu, Nowym Jorku, a następnie w Montpellier (na południu kraju).

Jak poinformowało AFP Musée d'Orsay, które w swoich zbiorach posiada około trzydziestu obrazów francuskiego malarza, w tym „Pogrzeb w Ornans”, obraz namalowany przez Courbeta, gdy miał on zaledwie 25 lat, nie był wystawiany od końca lat 70. XX wieku.

„ Zdesperowany mężczyzna to wyjątkowy autoportret Courbeta, ponieważ jest najbardziej halucynogenny i najsilniej wyraża emocje i uczucia” – wyjaśnia Paul Perrin, główny kurator kolekcji Orsay, w rozmowie z agencją AFP.

Jako młody malarz ze wschodniej Francji, dążący do sukcesu w Paryżu, Courbet przedstawia siebie z rysami zniekształconymi przez strach, lęk lub szaleństwo, trzymając głowę, ramiona i twarz w zachwycającym światłocieniu. „To prawdziwy dowód kunsztu malarskiego” – komentuje pan Perrin.

Podobnie jak inne obrazy Courbeta, „Zdesperowany mężczyzna”, znany również jako „Autoportret artysty” lub „Rozpacz”, nigdy nie trafił do francuskich kolekcji publicznych, lecz przez długi czas znajdował się w rękach prywatnych.

Ojciec francuskiej psychoanalizy, Jacques Lacan, stał się właścicielem „Pochodzenia świata”, kolejnego arcydzieła Courbeta, które w 1995 r. dołączyło do zbiorów Musée d'Orsay.

Rozproszenie prac artysty w dużej mierze spowodowane było jego przygodami prawnymi i politycznymi.

Skazany we Francji za udział w powstaniu Komuny Paryskiej w 1871 r., Courbet udał się na wygnanie do Szwajcarii, aby uniknąć więzienia. Musiał sprzedać swoje obrazy, aby zapłacić wysoką karę nałożoną przez sąd.

Jak dowiedziała się agencja AFP ze zgodnych źródeł, w czasie dużej retrospektywy w latach 2007–2008 „Zdesperowany człowiek” był własnością funduszu inwestycyjnego w sztukę francuskiego banku BNP Paribas.

Katarczycy nabyli dzieło z zamiarem wystawienia go w swoim przyszłym muzeum sztuki współczesnej i nowoczesnej, Art Mill Museum w Dosze, którego budowa ma się zakończyć do 2030 roku.

Po stronie francuskiej Sylvain Amic, mianowany na stanowisko dyrektora Orsay w 2024 roku i wybitny specjalista ds. Courbeta, był siłą napędową umowy wypożyczenia tego dzieła, podpisanej w kwietniu ubiegłego roku z prezesem Qatar Museums, Sheykhą Al-Mayassą bint Hamad bin Khalifa Al Thani.

Jednak jego nagła śmierć pod koniec sierpnia uniemożliwiła mu spłatę tej pożyczki.

„Był naprawdę entuzjastycznie nastawiony do pomysłu ponownego udostępnienia tego dzieła naszym zwiedzającym” – powiedziała agencji AFP Julia Beurton, dyrektor generalna ds. publicznych muzeów Orsay i Orangerie.

„Dziś oddajemy hołd jego pamięci, prezentując „Desperate” w Musée d’Orsay, z dumą wiedząc, że to dzieło będzie regularnie podróżować między Dohą a Paryżem, i z przekonaniem, że spuścizna Sylvaina zainspiruje przyszłe pokolenia dyrektorów i kuratorów do postrzegania kultury jako siły wykraczającej poza mury ich instytucji” – powiedziała pani Al Thani w oświadczeniu przesłanym agencji AFP.