Nowe wytyczne. Tak państwo zamierza walczyć z agresją wobec lekarzy

• RPO zaangażował się w sprawy dotyczące agresji wobec medyków
• Prokurator Generalny wydał nowe wytyczne dla organów ścigania
• Wytyczne mają ujednolicić reakcje prawno-karne na przestępstwa wobec medyków

Coraz częściej nadarzające się przypadki agresji wobec lekarzy, pielęgniarek czy ratowników medycznych wywołały szeroko zakrojoną dyskusję nad wzmocnieniem bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia. Niedawne tragedie, w których pacjenci śmiertelnie ranili lekarza i ratownika, skłoniły środowiska do poszukiwania rozwiązań w tym zakresie.

W sprawę zaangażował się także Rzecznik Praw Obywatelskich, który wystąpił do Prokuratury Generalnej o przekazanie stanowiska. W odpowiedzi otrzymał opracowane niedawno nowe wytyczne dla organów ścigania w sprawie prowadzenia postępowań o przestępstwa na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych.

Celem wytycznych jest, jak czytamy wyjaśnienia, "ujednolicenie zasad postępowania w sprawach przestępstw wobec osób udzielających świadczeń zdrowotnych, pierwszej pomocy, czynności ratunkowych i innych osób, które korzystają z ochrony Kodeksu karnego dla funkcjonariuszy publicznych".

Wydanie ich poprzedziły spotkania przedstawicieli Naczelnej Rady Lekarskiej i Prokuratury Krajowej.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do prokuratora krajowego Dariusza Korneluka o przesłanie nowych wytycznych.

Nowe wytyczne Prokuratora Generalnego

We wstępie do wytycznych podkreślono nasilające się zjawisko agresji słownej i fizycznej podczas udzielania pomocy medycznej w warunkach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta, a także w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.

Były już Prokurator Generalny Adam Bodnar przyznał we wstępie do wytycznych, że informacje o przypadkach napaści na osoby podejmujące czynności ratownicze lub udzielające świadczeń zdrowotnych wielokrotnie bulwersowały opinię publiczną, wzbudzając poczucie zagrożenia oraz przekonanie o bezsilności organów ścigania.

Tymczasem - jak wskazał - przepisy prawa dają szerokie instrumentarium do nieuchronnej i rzeczywistej reakcji karnej, której ważnym elementem pozostaje aktywność i merytoryczne zaangażowanie prokuratora.

Dlatego PG uznał, iż niezwykle istotne było zwrócenie szczególnej uwagi prokuratorów na zapewnienie sprawnej reakcji prawno-karnej połączonej z nieuchronną i sprawiedliwą karą. Tym bardziej że dotychczasowe wytyczne nie zapewniły w sposób właściwy realizacji tych celów, a w pewnej części uległy nawet dezaktualizacji.

Zapadła więc decyzja, że należy ujednolicić zasady postępowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach dotyczących przestępstw popełnionych na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych, pierwszej pomocy, czynności ratunkowych, a także innych osób wykonujących obowiązki służbowe i zawodowe, które na mocy przepisów szczególnych korzystają z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. PG przekazał następujące wytyczne:

1. W przypadku uzyskania informacji o zdarzeniu mogącym wyczerpywać znamiona przestępstwa na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych, pierwszej pomocy, czynności ratunkowych, a także innych osób wykonujących obowiązki służbowe i zawodowe, które na mocy przepisów szczególnych korzystają z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, należy niezwłocznie podjąć z urzędu czynności mające na celu ich weryfikację. W przypadku potwierdzenia tych danych należy niezwłocznie wszcząć postępowanie przygotowawcze.
2. Kierownicy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury zapewniając bieżącą współpracę z podmiotami uprawnionymi do prowadzenia postępowań przygotowawczych powinni zapewnić niezwłoczne uzyskiwanie od nich informacji o każdym przypadku wszczęcia postępowania na szkodę osób wskazanych w pkt 1, a także wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów.
3. Po uzyskaniu informacji wskazanych w pkt 2 prokurator powinien rozważyć, czy w konkretnym przypadku istnieją przesłanki do zastosowania środków zapobiegawczych mając szczególnie na względzie konieczność zapobiegnięcia popełnieniu przez podejrzanego nowego, ciężkiego przestępstwa.
4. W każdym przypadku stwierdzenia, iż doszło do popełnienia przestępstwa, ze szczególnym uwzględnieniem czynów z art. 222 § 1 k.k., art. 223 § 1 i 2 k.k., art. 224 § 2 i 3 k.k. lub z art. 226 § 1 k.k. konieczne jest rozważenie, czy okoliczności ich popełnienia nie przemawiają za przyjęciem kwalifikacji określonej w art. 57a §1 k.k.
5. Kierownicy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, w porozumieniu z komendantami właściwych jednostek Policji, powinni dążyć do takiego ukształtowania zasad współpracy, aby sprawy spełniające warunki określone w art. 517b k.p.k. zostały rozpoznane w postępowaniu przyspieszonym.
6. Wnioski dotyczące wymiaru kary powinny być formułowane z uwzględnieniem stosownych dyrektyw, a przede wszystkim wszechstronnej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynów. Kary łagodniejszego rodzaju lub w dolnych granicach ustawowego zagrożenia winny być wnioskowane w szczególnie uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza z uwagi na postawę sprawcy i jego krytyczny stosunek do czynu.
7. W każdej ze spraw prokurator zobowiązany jest do rozważenia wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie przez sąd środków kompensacyjnych określonych w art. 46 § 1 i 2 k.k. w postaci obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązki, przy czym należy mieć na względzie, aby wnioskowane kwoty realnie odpowiadały wysokości szkody wyrządzonej przestępstwem bądź charakterowi krzywd doznanych przez pokrzywdzonego.
8. Uwzględniając stanowisko pokrzywdzonego, należy rozważyć złożenie na podstawie art. 43b k.k. wniosku o orzeczenie przez sąd podania wyroku do publicznej wiadomości, ze wskazaniem sposobu realizacji tego środka karnego. Należy także rozważyć wnioskowanie o orzeczenie przez sąd obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego, a także w sytuacji prawnej dopuszczalności innych obowiązków określonych w art. 72 § 1 k.k.
9. Wskazane w pkt 6 wymogi dotyczące wniosków o wymiar kary należy także uwzględniać w toku dokonywania uzgodnień z podejrzanym w przypadku istnienia warunków do zastosowania art. 335 § 1 lub 2 k.p.k. oraz przy ocenie wniosku podejrzanego złożonego w trybie art. 338a k.p.k. lub 387 § 1 k.p.k.
10. Dokonując oceny orzeczenia referent sądowy oraz przełożony analizują adekwatność orzeczonych kar oraz środków karnych i kompensacyjnych, do stopnia społecznej szkodliwości i okoliczności popełnienia przestępstwa przypisanego sprawcy, a w razie stwierdzenia ich rażącej nie współmierne ści powinni rozważyć wniesienie sprzeciwu lub sporządzenie apelacji.
11. W przypadku udzielania informacji środkom masowego przekazu należy mieć na względzie wymiar społeczny oraz prewencyjny przedstawianych danych, ale także prawnie chroniony interes pokrzywdzonego. Należy zawsze przypominać, iż pokrzywdzeni korzystają z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.
12. Czynności wskazane w § 65 ust 1 pkt 2 i 3 regulaminu wykonywane w ramach wewnętrznego nadzoru służbowego winny zmierzać do realizacji celów wytycznych i zapewnienia sprawnego prowadzenia i zakończenia postępowania przygotowawczego.
13. W ramach wykonywanego monitoringu Departament Postępowania Przygotowawczego Prokuratury Krajowej do końca marca każdego roku w oparciu o przedstawione przez prokuratury regionalne informacje opracuje roczne sprawozdanie ze ścigania tej kategorii przestępczości wraz z wnioskami co do sposobu realizacji wytycznych.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.