Alfred Brendel’ın ardından

Çağımızın efsane piyanisti Alfred Brendel, ne harika bir çocukmuş ne de ailesinde bir başka müzisyen varmış. Çekoslavakya’da dünyaya gelmiş, çocukluğunu Yugoslavya’da geçirmiş, Avusturya vatandaşı olmuş ve İngiltere’de yaşıyordu. Özellikle Haydn, Mozart, Beethoven Schubert, Brahms ve Liszt gibi bestecilerin ustasıydı. Yaptığı sayısız kayıtla çağın tarihine imzasını atmıştı. Saygın müzikçiliğinin yanı sıra bir düşünür, bir şair olarak da çok yönlü bir kimliğe sahipti.

Alfred Brendel ile Albert Long Hall’ün merdivenlerini tırmanıyoruz. Her basamakta ben “Lütfen” diyorum, o başını arkasına çevirip “No” diyor. Onu dinlemeye Ankara’dan otobüs tutup gelenler var. Binanın içindeki 480 kişilik yer bitmiş, bahçeye de sahneyi yansıtmak için 200 kişilik sandalye koymuşuz. Evet, 7 Ekim 2009 tarihinde Brendel’ı Boğaziçi Üniversitesi’ne getirmiştik. 23 yıllık ALH konserleri tarihimizde elde ettiğimiz en büyük başarıydı. Bu organizasyonda Brendel’ın dostu olan Prof. Dr. Betül Tanbay’ın payı çok büyüktü. Brendel’ı havaalanında ben karşıladım. Uçaktan indiği anda yakınmaya başladı. Uçak çok sıcakmış, gümrükten geçmek çok uzun sürmüş vs. Boğaziçi’nin harika manzaralı lojmanını tanımıyordu, orada kalmak istememişti. Bu doğaldı, nereden bilsin! Taksim’in ortasında ünlü bir otelde yer ayırdık. Ertesi gün arabamla onu otelden alıp kampüse getirdim. Yol boyunca berbat trafiğe birlikte söylendik! Derken okula vardık ve onu dinlenmesi için kendisine ayırdığımız Kennedy Lodge’un 1 no’lu odasına aldık. O kadar çok beğendi ki! Bu kez de “Beni neden şehrin ortasında konuk ediyorsunuz!” diye sitem etti. Ertesi gün onu hemen kampüse taşıdık.

Aslında bir resital yapmayacaktı. “Müzikte Nükte” başlıklı bir konferans verecekti. İki saate yakın süren anlatı için şöyle bir açıklama yapmıştı: “Klasik müzik mutlaka çatık kaşlı mı olmalıdır? Mutlak müzik, sözcüklerin, hareketin ve rejinin yardımı olmaksızın kendi içinde nükte taşır mı? Kimi filozof, hatta kimi müzisyen buna karşı çıkar. Bu konferansta Haydn ve Beethoven’ın piyano yapıtlarında mizah, ironi ve nüktenin saf müzikte vazgeçilmez öğeler olduğunu göstermeye çalışacağım. Kanıt, yapıtın yüreğinde yatıyor.”

Brendel aslında Aralık 2008’de Viyana’da son konserini verip sahnelere veda etmişti. Bu nedenle artık konser vermek değil, konferans vermek üzere davet kabul ediyordu. Konferansından sonra hiç umulmadık bir şey oldu. Birden piyanoya döndü ve Schubert’in sol bemol Impromptusu ile bize unutulmaz bir armağan bıraktı.

Bana imzaladığı “The Veil of Order” başlıklı kitabı baştan sona soru-cevap (nehir söyleşisi) şeklinde yazılmış. “Teknik sadece sonuca ulaşmak için gereken bir araçtır” diyor. Bence her müzisyenin okuması gereken bir kitap. Hem müzik tarihinden hem çalışma stillerinden net, açık ve yine eğlenceli bir tarzda söz ediyor. “Sürekli turneler yapan bir piyanist olarak sahneye adım attığımda önce kendinimi kontrol ederim. Sonra kendimi gündelik düşüncelerden arındırıp müziğime odaklanırım. Çaldığım müzik salonun en arkasında oturan dinleyiciye de bütün netliğiyle ulaşmalıdır. Ben her zaman önce besteciye, sonra da dinleyicime sorumluyumdur.”

20. yüzyılın dev piyanisti ve müthiş bir entelektüeli olan Alfred Brendel ile tanışmış, onu ağırlamış, onun konferansını dinlemiş ve bu büyük olayı Albert Long Hall sahnesinde gerçekleştirebilmiş biri olarak yıllardır mutluyum. Dünyamızdan bir Alfred Brendel geçti. İyi ki ardında o müthiş kayıtlarını bıraktı.