Arbeidsbelasting op privéscholen: een hoorn op de gloeiende plaat
Onderwijsminister Bridget Phillipson belooft de extra inkomsten te gebruiken om openbare scholen te verbeteren en 6.500 nieuwe docentenposities te creëren. "Wij vinden het juist om prioriteit te geven aan investeringen in openbare scholen, waar de meeste mensen naar school gaan", vertelde Phillipson aan het Lagerhuis.
In het Verenigd Koninkrijk waren er 1.411 privéscholen met ongeveer 557.000 leerlingen in het schooljaar 2023/24. Dit zou neerkomen op 86 procent van de niet-overheidssector. In totaal telde het Verenigd Koninkrijk 32.149 scholen met ongeveer 10,63 miljoen schoolkinderen. Het schoolsysteem is federaal: Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland hebben elk hun eigen systeem.
In 2023/24 ontvingen privéscholen gemiddeld £ 15.200 (€ 18.300) per kind, terwijl openbare scholen gemiddeld ongeveer £ 8.000 (€ 9.600) per kind ontvingen. Maar wereldberoemde kostscholen zoals Eton, met exorbitante schoolgelden en een elitaire reputatie, verdraaien de statistieken. Van de 1.411 door de ISC geregistreerde instellingen zijn er 681 religieus. In 2024 behoorde 41 procent van de leerlingen op privéscholen tot een etnische minderheid en had 20 procent ‘speciale onderwijsbehoeften’, oftewel leermoeilijkheden. Vroeger werden openbare scholen uitsluitend door de staat beheerd, maar tijdens de conservatieve regering van 2010 tot 2024 werd de openbare sector ook opengesteld voor particuliere exploitanten. DJ
Op het eerste gezicht lijkt dit op klassiek sociaaldemocratisch onderwijsbeleid. Afgestudeerden van vaak elitaire privéscholen in Engeland hebben immers vijf keer meer kans om later een leidinggevende functie te bekleden. Uit talrijke onderzoeken blijkt dat de ongeveer 620.000 leerlingen op privéscholen een bevoorrechte positie hebben vergeleken met leerlingen op openbare scholen.
Bij nadere beschouwing ontstaat echter een genuanceerder beeld. Naast elitaire scholen zoals het beroemde Eton College met zijn bijna 60.000 euro aan schoolgeld per jaar, worden ook minder elitaire instellingen getroffen door de nieuwe BTW, waaronder taalscholen, Montessori- en Waldorfscholen, humanistische middelbare scholen en kleinere religieuze scholen. En ook scholen die gespecialiseerd zijn in kinderen met leerstoornissen zoals dyslexie, dyscalculie, dyspraxie en ADHD.
De Labour Party streeft daarom naar een inclusief schoolsysteem, zoals vastgelegd door UNESCO in de Salamanca-verklaring over speciaal onderwijs uit 1994. Maar Labour maakt zich ook zorgen of de regering haar belastingplannen wel goed heeft doordacht. Rachel Maskell, parlementslid voor het Lagerhuis, benadrukte bijvoorbeeld dat veel openbare scholen momenteel veel te weinig middelen krijgen om alle kinderen met speciale behoeften te ondersteunen, als leerlingen van wie de ouders de hogere kosten niet kunnen betalen, nu naar openbare scholen gaan.
Katherine Torrence en haar man kunnen dit alleen maar bevestigen. Haar achtjarige zoon, wiens naam niet in de taz mag staan, is dyslectisch. De ouders hebben zelf opdracht gegeven en betaald voor het rapport. Eerdere pogingen om speciale taalondersteuning voor haar zoon te krijgen op de openbare school in London-Islington waren mislukt.
Pas met het rapport kreeg Torrence toegang tot een leerprogramma voor haar zoon, maar vrijwel alle benodigde ondersteuning viel haar ten deel. Na drie jaar heen en weer gepraat zou haar zoon overgeplaatst worden naar een andere openbare school. Volgens haar eigen verklaring kon die school echter slechts gedeeltelijk voldoen aan de behoeften van haar zoon. “Onze zoon was ontzettend ongelukkig en we maakten ons zorgen dat er op de nieuwe school niets zou veranderen”, zegt Torrence.
Daarom heeft ze hem twee jaar geleden ingeschreven bij een privéschool die gespecialiseerd is in de leermoeilijkheden van haar zoon. Ze moeten hiervoor omgerekend 50.000 euro per jaar betalen. Dit jaar bedraagt het bedrag, met de nieuw ingevoerde BTW, die de meeste privéscholen aan het schoolgeld toevoegen, 60.000 euro.
De enige hoop voor Katherine Torrence is een overheidssteunprogramma genaamd het Education Health Care Plan (EHC) voor kinderen met leermoeilijkheden. Dit zou betekenen dat de staat de behoeften van haar zoon zou erkennen en alle kosten voor een privéschool zou dekken.
Het probleem is dat de overgrote meerderheid van de EHC-aanvragen in eerste instantie wordt afgewezen, terwijl de helft van de 103.000 leerlingen met leermoeilijkheden op Engelstalige privéscholen officieel kan aantonen dat ze extra ondersteuning nodig hebben. Volgens een rapport van The Guardian spenderen autoriteiten enorme bedragen aan het afwijzen van EHC-aanvragen, meer dan € 120 miljoen per jaar. Uiteindelijk kent de rechtbank in 98,8 procent van de gevallen staatssteun aan de kinderen toe. Toch profiteren slechts 7.000 kinderen van EHC-ondersteuning, een fractie van het aantal getroffen kinderen.
Ook de aanvraag van Torrence en haar man werd afgewezen, waardoor de familie enkel nog juridische stappen kon ondernemen. Ondanks de financiële last gelooft Torrence dat ze de juiste beslissing heeft genomen voor haar zoon. "Vandaag komt hij thuis, zingt en vertelt ons over zijn dag. Hij boekt echt vooruitgang." Hij ontdekte zelfs dat hij wiskunde kon.
Andrew Day is directeur van een privéschool voor kinderen met leerproblemen in Oxford. De Unicorn School accepteert slechts 120 leerlingen, waarvan de meesten door de staat worden gefinancierd via het EHC-programma. Maar 30 kinderen hebben daar geen uitzicht op, zegt schoolhoofd Day: "Deze kinderen hebben duidelijk extra ondersteuning nodig." Hun problemen zijn echter niet ernstig genoeg om door de staat vergoed te worden.
Hij hoopt dat de BTW-regelgeving versoepeld wordt, in ieder geval voor scholen zoals de zijne. “Wij hebben hier geen rijke ouders”, zegt Day. Hij zei dat hij zich niet kon voorstellen dat de ouders van de 30 kinderen de kostenstijging lang zouden kunnen dragen, zelfs niet als hij er alles aan zou doen om de kosten op de een of andere manier te verlagen of vergoed te krijgen. Vanwege deze gevolgen spant advocaat Paul Conrathe namens enkele gedupeerden een rechtszaak aan tegen het regeringsbesluit.
"Met de btw-wijziging schendt de overheid artikel 2.1 en artikel 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens", vertelde Conrathe aan taz. Dit betekent recht op onderwijs zonder discriminatie. De Britse regering geeft zelf toe dat het staatsbestel niet goed functioneert. Dit wordt bevestigd door talloze onafhankelijke rapporten. Het besluit van de Labour-regering betekent dat meer kinderen die hulp nodig hebben, in een kapot systeem terechtkomen.
De overkoepelende organisatie van privéscholen (Independent School Council) schat dat ongeveer 10 procent van alle leerlingen op privéscholen door de invoering van de BTW naar openbare scholen zal overstappen. De vereniging waarschuwt dat er op sommige plekken, zoals Surrey, te weinig plaatsen zijn in openbare scholen.
Met de kritiek op de onderwijshervorming komt ook de kwaliteit van het openbare schoolsysteem centraal te staan in het debat. Half januari stelde een parlementaire commissie onder voorzitterschap van parlementslid Sir Geoffrey Clifton-Brown vast dat er ernstige tekortkomingen zijn op het gebied van de inclusie van kinderen met speciale behoeften. "We laten al jarenlang talloze kinderen in de steek", aldus Clifton-Brown. Hij drong er bij de regering op aan om dringend actie te ondernemen. Anders lopen scholen het risico op een ‘verloren generatie’.
De commissie constateerde onder meer dat de programma's en de hulp voor kinderen met speciale behoeften een chaotisch systeem vormden: vol bureaucratie, ernstig ondergefinancierd en tegelijkertijd verspillend. Het ministerie van Onderwijs antwoordde dat er ook vooruitgang was geboekt, mede dankzij de goedgekeurde investeringen ter waarde van bijna 2,7 miljard euro per jaar, waarvan bijna de helft naar kinderen met speciale behoeften zou gaan.
Volgens Joseph Mintz van het UCL Institute of Education zijn meer investeringen in openbare scholen altijd welkom. De onderwijsdeskundige benadrukt ook het belang van de initiatieven van ouders en organisaties die privéscholen hebben opgericht om beter te kunnen inspelen op de speciale behoeften van bepaalde kinderen met leerproblemen.
Welk type school beter is, is uiteindelijk een ideologische kwestie, zegt Mintz. Labour gelooft in een inclusief schoolsysteem. Mintz vraagt zich echter af of privéscholen, waar de meeste kinderen een EHC hebben en de staat de kosten betaalt, niet al staatsscholen genoemd zouden kunnen worden.
taz
