Een app voor nostalgici en mensen die hun leven niet door algoritmes laten bepalen


Algoritmen zijn in ons dagelijks leven clandestiene autoriteiten geworden: ze bepalen welke informatie we zien, welke video's we bekijken, welke partners geschikt voor ons zijn en welke series we kijken. En dat doen ze, ook al heeft niemand ze daarvoor toestemming gegeven. Het is duidelijk dat deze zogenaamde binnenlandse agenten in de eerste plaats hun ontwikkelaars dienen en dat de belofte van digitale assistentiesystemen allang plaats heeft gemaakt voor algoritmische onderdanigheid. Toch volgen we uiteindelijk meestal de aanbeveling op en onthullen we op een verspillende manier nog meer van onze persoonlijkheid.
NZZ.ch vereist JavaScript voor belangrijke functies. Uw browser of advertentieblokkering blokkeert dit momenteel.
Pas de instellingen aan.
Aan de ene kant wil je geen volledig voorspelbare digitale dubbelganger zijn, maar je kunt het bestaan ervan ook niet ontkennen zonder je eigen identiteit te ontkennen. Maar hoe doorbreek je deze fatale logica? Hoe krijg je de controle over je online bestaan terug? Hoe herstel je de willekeur die de sociale deterministen van Silicon Valley willen afschaffen? Hoe kom je uit je bubbel?
Bijna zoals in de analoge wereldHet PI.FYI-platform biedt één antwoord. Op de website, die ook als app bestaat, kunnen gebruikers foto's of teksten delen die voor hen belangrijk zijn: films, albums, gerechten. Het idee: mensen, geen machines, doen aanbevelingen. Zo is er een gebruiker die, in tegenstelling tot de gestroomlijnde stijl van Spotify, een indierockband uit de jaren 90 aanbeveelt. Of een gebruiker die zijn problemen beschrijft met een dumbphone – een oud mobieltje dat momenteel trending is onder analoge liefhebbers. In plaats van kant-en-klare massaproducten biedt PI.FYI zorgvuldig geselecteerde, organische informatie, geselecteerd door een redactieteam. En bovendien advertentievrij.
De retrowebsite, ontworpen in Web 1.0-stijl, doet denken aan vroege sociale netwerken zoals MySpace of Friendster: elke gebruiker heeft een profiel dat hij of zij kan aanpassen, berichten kan plaatsen en andere gebruikers kan volgen. De structuur lijkt op een prikbord, waar iedereen iets kan posten. Er zijn verschillende secties, zoals 'Wat is hot', een soort anti-nieuwsfeed, en 'Hot Asks'.
Zelfs al browsend merk je dat het hier anders is dan op Facebook of Instagram. De profielfoto's, waarvan sommige gebruikers in weinig flatterende poses tonen, of de kiekjes van geopende blikjes ansjovis, zijn niet bepaald uitnodigend. Deze gebruikers maken deel uit van een digitale tegencultuur die de esthetiek van opgepoetste tegels radicaal afwijst.
PI.FYI is wat auteur en filmmaker Alexander Kluge ooit een "tegen-algoritme" noemde: ruimtes tussenin waar kunst wordt gemaakt. Een anti-Instagram, een nostalgische reis naar de begindagen van het internet, toen muziek nog gevonden werd en niet aan je werd aangeboden. Je komt er ook marginale of merkwaardige dingen tegen; schatten zoals een concert van Jeff Beck en Eric Clapton uit 2010 die allang niet meer in algoritmische tijdlijnen thuishoren.
PI.FYI ziet zichzelf als een "sociaal ontdekkingsplatform" waar gebruikers dingen kunnen delen van "echte mensen, geen algoritmen". Het project werd in 2020 tijdens de coronapandemie gelanceerd als een nieuwsbrief genaamd "Perfectly Imperfect". Bekende artiesten zoals de Britse singer-songwriter Charli XCX, maar ook onbekende artiesten en undergroundmuzikanten uit New York, deden persoonlijke aanbevelingen: modelabels, uitverkochte boeken of dure pepermolens die nergens meer verkrijgbaar zijn.
De nieuwsbrief werd al snel bekend buiten de stadsgrenzen en verwierf een cultstatus. Inmiddels heeft hij meer dan 84.000 abonnees. Voor een nicheproduct is dat meer dan een respectabel succes. De oprichter, voormalig Facebook-ontwikkelaar Tyler Bainbridge, lanceerde daarom vorig jaar de socialmedia-spin-off PI.FYI. De app vertegenwoordigt een belofte van kameraadschap die de intellectuele erfgenamen van de internetpioniers nooit waarmaakten. "Ik wilde dat Perfectly Imperfect aanvoelde als een coole oudere broer of zus, of een vriend die het echt begrijpt", vertelde Bainbridge aan Vanity Fair.
Foto- en videovrije zoneDe app Noplace, die vorig jaar de eerste plaats in de App Store behaalde, is in deze geest ontstaan. Hiermee kunnen gebruikers een kleurrijk profiel naar eigen keuze aanmaken en allerlei dingen delen: hun relatiestatus, wat ze momenteel luisteren of bekijken, en wat ze lezen. Het bijzondere eraan: er zijn geen foto's of video's, alleen tekst. De app is vooral populair onder Generatie Z.
Noplace is een soort wereldwijde groepschat waar je je wereldmoeheid de wereld in kunt schreeuwen. De app creëert een digitale retrotopie: een kleurrijk, geïdealiseerd MySpace, zoals het eruit zou zien als sociale media wat leuker waren. Je vindt de esthetiek van Noplace misschien wat gekunsteld en pseudo-nostalgisch. Maar het feit dat een tekstgebaseerde, foto- en videovrije app bovenaan de app store terechtkomt, zegt veel over de behoeften van de jongere generatie, die de feedbackloops van algoritmisch samengestelde beelden beu is. "Weet je nog hoe leuk het internet was vóór algoritmes en advertenties?", staat in de officiële folder van de app store.
De Amerikaanse blogger Ethan Zuckerman meldde in een essay voor Wired magazine dat er nu talloze contentmakers zijn die niet langer viraal willen gaan, maar in plaats daarvan videoclips willen maken voor hun vrienden en familie en daarmee de aanbevelingsalgoritmes om de tuin leiden. Volgens Zuckerman kunnen alleen anti-algoritmische tactieken en menselijke stemmen uiteindelijk helpen tegen door AI gegenereerde troep.
Misschien vormen deze platforms het begin van een emancipatie van algoritmisch paternalisme die veel verder gaat dan het instrumentele gebruik van technische hulpmiddelen. Wanneer mensen aanbevelingen van anderen ontvangen en geen voorgekauwde kennis van machines, kunnen ze hun eigen mening vormen. En misschien keert dan de lol terug in de ernst van de digitale samenleving.
nzz.ch