Misdaadverhalen | Een heer – geen dief

Hij is de Franse pulppopster: meesterdief Arsène Lupin komt uit de goedkope pulptijdschriften; hij is een vooraanstaand seriepersonage, geïnspireerd door meesterdetective Sherlock Holmes. Alleen Lupin staat aan de andere kant van de moraal.

Het succesvolle Britse "Strand Magazine", waarin Arthur Conan Doyle eind 19e eeuw de Holmes-verhalen publiceerde, diende als inspiratie voor de uitvinding van Frankrijks succesvolste supercrimineel. In opdracht van het populairwetenschappelijke tijdschrift "Je sais tout" schreef schrijver Maurice Leblanc in juli 1905 een verhaal in de stijl van dat tijdschrift, en leverde hij het eerste korte verhaal over de meesterdief af: "De arrestatie van Arsène Lupin". De naam van zijn held werd al snel een politieke kwestie, omdat het een duidelijke verwijzing was naar een gehate Parijse gemeenteraadslid genaamd Arsène Lopin. Lupin heeft echter zijn naam behouden sinds hij voor het eerst in het verhaal over zijn arrestatie verscheen.

In dit verhaal steelt hij diverse waardevolle spullen op een passagiersschip onderweg van Frankrijk naar Amerika en terroriseert de passagiers. Hij ontsnapt meerdere keren aan zijn tegenstander, inspecteur Justin Ganimard, in verschillende vermommingen, die later zijn handelsmerk worden – samen met zijn hoffelijkheid. Uiteindelijk wordt hij gearresteerd, maar het blijft onduidelijk of de gearresteerde daadwerkelijk de gezochte Arsène Lupin is. Een ware cliffhanger.

Het succes van dit korte verhaal leidde tot nog eens 39 korte verhalen, 18 romans en vijf toneelstukken rond deze immer beleefde dandy, die tot op de dag van vandaag een grote populariteit genieten in de Franse cultuur. Hij leeft voort in talloze romans, kinderboeken, theatervoorstellingen, verfilmingen, strips en manga. Zijn personage heeft een uniek genre binnen de Franse misdaadfictie gecreëerd: verhalen over gentleman-dieven. Onlangs werd hij nog genoemd in de Franse Netflix-serie "Lupin", zonder de historische Lupin zelf nieuw leven in te blazen. Een soort reïncarnatie van Lupin is ook te vinden in de populaire Duitse hoorspelserie "Die ???" (De ???), met een bijpersonage genaamd Victor Hugenay, een slimme kunstdief die altijd aan de politie ontsnapt.

De schepper van Lupin, Maurice Leblanc, kwam uit de Noord-Franse middenklasse. Geboren in 1864 in Rouen, als zoon van een reder, maakte hij aan het begin van zijn literaire carrière geen geheim van zijn sympathieën voor de anarchistische beweging. Het waren de hoogtijdagen van het illegalisme, en de "onteigening van de onteigenaars", de onteigening of diefstal van de rijken en uitbuiters, werd beschouwd als een gepaste vorm van actie. Een bekende vertegenwoordiger van deze beweging, Alexandre Marius Jacob, de "Arbeider van de Nacht", werd in 1905 in Amiens berecht. Lange tijd werd het als een gegeven beschouwd in de receptie van Lupin dat Leblanc geïnspireerd was door de meesterdief, een bewering die hij tijdens zijn leven heftig ontkende en die sindsdien door recentere wetenschappelijke publicaties is weerlegd. In tegenstelling tot de klassieke anarchistische onteigenaars, die altijd een deel van hun buit schonken aan de families van gevangenen of aan projecten van de beweging, verborg Arsène Lupin zijn gestolen goederen in de krijtrotsen van Étretat aan de Normandische kust. Hij zou zelfs de legendarische schat van de Franse koningen in zijn bezit hebben gehad. Het verhaal "De Holle Naald" uit 1909 vertelt dit verhaal – en blijft tot op de dag van vandaag tot de verbeelding spreken van vele schatzoekers.

De populaire toeristische bestemming Étretat, vooral in de zomer, profiteert in het bijzonder van deze geschiedenis. Leblanc woonde er ook in een villa die nu een Arsène Lupin Museum herbergt. Dankzij een soort Pokémon Go-versie van het spel kunnen fans ook in de voetsporen van de meesterdief treden door het stadscentrum. In Étretat daarentegen hebben de kerk waar de toekomstige Nobelprijswinnaar André Gide en zijn vrouw trouwden, en het huis van de Franse romanschrijver Guy de Maupassant, iets van hun betekenis verloren; ze lijken zelfs irrelevant.

De verhalen van Arsène Lupin floreren dankzij enkele terugkerende stijlelementen. Een sympathieke en ontwikkelde antiheld gaat de strijd aan met een hogere klasse die vaak wordt afgeschilderd als decadent en vol humor. Hij gebruikt diverse vermommingen om zijn slachtoffers te benaderen en een kat-en-muisspel met de politie te spelen. Deze verhalen, die meer doen denken aan avonturenverhalen dan aan klassieke detectiveverhalen, zijn verweven met zowel een vleugje mystiek als een vleugje romantiek. Ook de Normandische couleur locale is ruim aanwezig. In tegenstelling tot andere beroemde helden uit de Franse misdaadliteratuur, die opereren in het mondaine Parijs – of het nu Fantômas is, met het hoofdkantoor in Montmartre, of Nestor Burma's Fiat Lux-agentschap in het 10e arrondissement – ​​spelen de verhalen van Lupin zich meestal af in de driehoek tussen Étretat, Le Havre en Rouen.

De hogere klasse wordt beroofd en de politie is overijverig maar heeft geen idee. Het motto is: "Je kunt Arsène Lupin niet arresteren." Hij heeft dit herhaaldelijk bewezen in talloze romans, kinderboeken, theaterproducties, verfilmingen, strips en manga, waarin hij consequent zowel de politie als een Britse meesterdetective genaamd Herlock Sholmes weet te ontwijken.