Guillermo Martínez: "De literatuur die mij het meest interesseert, stelt een taak van vervreemding voor."

In eerste instantie lijkt het een klein voorval: een kitten miauwt. Hij miauwt veel. Maar wel heel veel. De bewoners van het gebouw raken eerst in de war, dan wanhopig en uiteindelijk, zoals in elk verhaal van de schrijver Guillermo Martínez , wint de horror langzaam terrein, totdat alles verontrustend wordt. Het verhaal "Een dode kat" , oorspronkelijk gepubliceerd in het boek A Repulsive Happiness (2013), keert nu terug in de vorm van een graphic novel met illustraties van Santiago Caruso en uitgegeven door Minotauro, die de opmerkelijke manier waarop de spanning wordt behandeld en het tot een waanzinnig hoogtepunt komen alleen maar versterkt.

Deze zondag zal Guillermo Martínez opnieuw naar de boekenbeurs komen om samen met Alejandro Bercovich het boek "Zurda" van Myriam Bregman te presenteren, tijdens een van de populairste evenementen van de middag. Daarvoor beantwoordde hij Claríns vragen over de manieren waarop de onrust ontstaat.

–Er zijn auteurs die gewend zijn om met kunstenaars en illustratoren samen te werken, omdat ze kinder- en jeugdliteratuur schrijven of graphic novels bestuderen. Hoe was het voor jou om het boek te delen met Santiago Caruso?

– Het was de eerste keer voor mij, en ik was vooral blij dat Santiago Caruso ermee had ingestemd om mijn boek te illustreren, omdat ik zijn eerdere werk enorm bewonderde, vooral zijn illustraties voor The Bloody Countess van Alejandra Pizarnik. We hadden geen voorafgaand gesprek gehad en het leek mij beter dat hij op een aparte plek kennis kon maken met de wereld van het verhaal. Op een gegeven moment kreeg ik de eerste illustraties te zien, met name die van de waterput. Ik vond dat die de ietwat nachtmerrieachtige sfeer die ik bij het schrijven voor ogen had, heel goed weergaf. Ik stelde alleen voor, nu alle illustraties al klaar waren, dat degene die uiteindelijk overbleef voor de cover zou zijn: het personage overweldigd door de spookachtige beelden van katten, zoals opgeroepen in Goya's ets "De slaap van de rede brengt monsters voort".

–De illustratie is ook een lezing van jouw verhaal: waren er aspecten van dit verhaal, de personages of de procedures die aan jou werden onthuld via de tekeningen van Santiago Caruso?

–Ja, er zijn verschillende illustraties met intrigerende details die de wereld van het verhaal uitbreiden, bijvoorbeeld dobbelstenen die in de taxi hangen die de hoofdpersoon en zijn baby naar het ziekenhuis brengt, die verwijzen naar het geschorste lot en de kans die een leven kan beslissen. Of een illustratie die dicht bij het surrealisme staat, waarin de twee hoofdpersonen 'leeggemaakt' worden en veroordeeld zijn tot hun stoel, nu zonder hoofd, wachtend tot het huilen ophoudt.

–Wij leven omringd door gewelddadige beelden en verhalen: misdaden, oorlogen, verbale aanvallen van de staat. A Dead Cat begint in die context met een bijna onschuldige gebeurtenis: de dood van een puppy. Welk gebied is voor jou relevanter wanneer je het verontrustende onderzoekt: wat (gebeurt) of hoe (wat er gebeurt, wordt verteld)?

–Ik ben juist geïnteresseerd in deze ‘escalatie’ van wat in eerste instantie onbelangrijk lijkt (de toe-eigening van een klein vergrijp, de verdwijning van een kat) met de progressieve verergering van de gevolgen, het onvoorspelbare element van menselijk handelen dat tot een tragedie kan leiden. Afgezien van hoe verschrikkelijk of dringend de wereld om ons heen "in real time" kan zijn, met volkerenmoorden die gaande zijn te midden van onverschilligheid, of heersers die gefixeerd zijn op onderwerping en het fascistische streven om anderen met plezier pijn te doen, gaan mijn thema's en aantekeningen voor verhalen of sprookjes bijna altijd naar plekken die relatief losstaan ​​van die nabije realiteit. Mijn vader heeft ooit een zin van Bachelard overgenomen: ‘We moeten de werkelijkheid dromen’, en afgezien van dat lelijke werkwoord, geloof ik dat de literatuur die mij het meest interesseert, die taak van vervreemding, van ‘ontwrichting’ of projectie van iets anders in de werkelijkheid voorstelt, wat het werk was van het surrealisme maar ook van auteurs als Gombrowicz, Borges, Cortazar, Clarice Lispector, Patricia Highsmith, Henry James en vele anderen.

–De waterbak in het midden van de binnenplaats is niet alleen een landschappelijk element. Welke relevantie heeft het in het totaalplaatje van het verhaal?

–Ik zag het als een tunnel geblokkeerd door de tijd, die hem verbindt met het gelukkige deel van zijn kindertijd, maar ook met de verschrikkingen van het slaapwandelen. Het is in zekere zin het ‘magische’ object van het verhaal, omdat het de hoofdpersoon aantrekt en gevangen neemt zodra hij het ziet en omdat het in zijn onbeweeglijkheid (zoals een schaaktoren) gedurende het hele verhaal ‘speelt’.

– Gedurende het grootste deel van het verhaal willen we een rationele verklaring vinden; we wachten erop, want anders zouden we ofwel magie ofwel waanzin moeten accepteren. Hoe los je de spanning tussen het rationele en het irrationele in dit verhaal op?

–Dit is iets dat in veel van mijn verhalen gebeurt, en het heeft te maken met het bovenstaande: de ‘fantastische’ hypothese is een manier om de dimensies van de werkelijkheid te vergroten, de werkelijkheid uit te breiden tot diffuse grenzen. Toen Ricardo Piglia mijn eerste bundel korte verhalen las, vertelde hij me dat hij in bijna al mijn verhalen de spanning aantrof tussen een rationele wereld (of een rationaliseerbare wereld, wat niet hetzelfde is) en een afgrond die buiten het bereik van de rede ligt. In dit specifieke verhaal is er een evenwicht tussen de twee mogelijke verklaringen. Zelfs nadat ik het had geschreven, kwam ik erachter dat te vroeg geboren baby's soms lijden aan een syndroom dat zich manifesteert in huilen, en dat voor het eerst werd omschreven als "het kattengehuil"! Dat wist ik nog niet toen ik het verhaal bedacht. Sterker nog, het wordt de titel van een film die gebaseerd wordt op het verhaal. Tot aan het einde blijven de ‘wetenschappelijke’ verklaring en de bovennatuurlijke hypothese naast elkaar bestaan ​​en is het aan de lezer om de balans te laten doorslaan.

–Wat vind je van de Boekenbeurs? Wat vond u leuk aan elke editie, wat vond u minder leuk, of is er iets dat u zich vooral herinnert?

–Ik red me prima tijdens rustige uren, in de vroege namiddagen op weekdagen. Ik houd ervan om het gevoel te hebben dat ik in een uitgebreide tweedehandsboekwinkel sta, vol met nieuwe uitgaven, boeken die uit de opslag zijn gehaald en exotische rechthoekige juweeltjes die ik uit verre oorden heb meegenomen. De Fair heeft een aantal boeken speciaal voor een feestelijke gelegenheid versierd. Ik vind het ook leuk om te onderzoeken welke relatie mensen met boeken hebben. Ik heb altijd volgehouden dat de Boekenbeurs geen kerk is en ook niet moet zijn voor gelovigen, en ook geen verborgen tuin voor ingewijden. Het is eerder een oecumenische en vriendelijke ruimte om de wereld van het lezen te verruimen.

Guillermo Martínez zal vandaag, zondag, om 19.00 uur deelnemen. bij de presentatie van Myriam Bregmans boek "Zurda" met Alejandro Bercovich in de José Hernández-kamer.