De vaccinatiegraad daalt wereldwijd. Canada is niet immuun, blijkt uit nieuw onderzoek.

Na decennia van vooruitgang zijn de vaccinatiepercentages voor kinderen de laatste jaren wereldwijd gaan stagneren of dalen. Ook Canada ontkomt niet aan deze trend, zo blijkt uit een nieuw onderzoek van The Lancet.

In het onderzoek werd de dekking van 11 kindervaccins in 204 landen en gebieden tussen 1980 en 2023 geschat. Hiervoor werden meer dan 1.000 gegevensbronnen uit de hele wereld geanalyseerd.

Hieruit bleek dat er in die periode weliswaar wereldwijd grote vooruitgang werd geboekt in de vaccinatiegraad voor kinderen (de vaccinatiegraad tegen ziekten als mazelen, polio en kinkhoest is meer dan verdubbeld), maar dat de vooruitgang al vóór de COVID-19-pandemie stagneerde.

"Vooral in Noord- en Zuid-Amerika en in landen met een hoog inkomen is de vaccinatiegraad tegen mazelen tussen 2010 en 2019 in ongeveer de helft van de landen gedaald", aldus dr. Jonathan Mosser, universitair docent gezondheidsmetriek aan het Institute for Health Metrics and Evaluation van de Universiteit van Washington en een van de medeauteurs van de studie.

De pandemie heeft de vaccinatiegraad flink doen dalen: wereldwijd hebben meer dan 15 miljoen kinderen tussen 2020 en 2023 hun routinematige vaccinatie gemist, aldus Mosser.

Volgens hem is de wereld nooit meer helemaal terug op het niveau van de vaccinatiegraad van kinderen van vóór de pandemie.

"De pandemie heeft decennialange vooruitgang tenietgedaan die we hadden geboekt bij het terugdringen van het aantal kinderen dat geen enkele dosis heeft gekregen, de kinderen die nooit een van deze belangrijke kindervaccins hebben gekregen."

Toenemende ongelijkheid op het gebied van vaccins

De pandemie had een enorme impact op regio's die al vóór COVID-19 een lage vaccinatiegraad hadden, aldus Mosser.

In landen in Sub-Sahara Afrika is de grootste verstoring van de vaccinatiedekking opgetreden: naar schatting vijf tot zeven miljoen kinderen in de regio hebben de vaccinatie die hen moest beschermen tegen ziekten als polio, pneumokokkenziekte en rotavirus gemist.

"We worden geconfronteerd met uitdagingen die verband houden met al heel lang bestaande wereldwijde ongelijkheden en de vaccinatiedekking, waarbij veel lage- en middeninkomenslanden een aanzienlijk lagere dekking hebben dan hoge-inkomenslanden", aldus Mosser.

Volgens hem verschilt de reden waarom de vaccinatiegraad stagneert per land.

"Op sommige plaatsen in de wereld houden ze verband met geopolitieke instabiliteit en problemen met de toeleveringsketen. In veel landen met een hoog inkomen houden ze verband met verkeerde informatie over vaccins en terughoudendheid", zei hij.

Degenen overtuigen die zich niet willen laten vaccineren

In Canada, aldus Mosser, is de vaccinatiegraad voor de meeste vaccinaties gedaald ten opzichte van begin jaren 2000. De vaccinatiegraad voor sommige vaccins is in de loop der tijd gedaald, zoals de vaccinatie tegen difterie, tetanus en kinkhoest. Recentelijk is er een lichte stijging in de vaccinatiegraad voor andere vaccins – zoals de eerste dosis van het BMR-vaccin (mazelen, bof en rodehond) – maar deze bescheiden stijging is niet voldoende om uitbraken te voorkomen.

Mosser zei bijvoorbeeld dat de vaccinatiegraad voor mazelen in 2023 – 92 procent voor één dosis BMR en 79 procent voor twee doses BMR – ruim onder de drempelwaarde ligt die nodig is voor groepsimmuniteit, die 95 procent bedraagt.

Volgens Mosser hebben verkeerde informatie over vaccins en terughoudendheid bij vaccinatie het vertrouwen in vaccins ernstig ondermijnd en bijgedragen aan een lagere vaccinatiegraad.

Een andere factor die kan bijdragen zijn de verschillen in berichtgeving, op basis van sociaaleconomische status, locatie, ras of religie, voegde hij toe.

"Er zijn nieuwe strategieën nodig om mensen aan te moedigen te luisteren naar betrouwbare stemmen, waaronder hun zorgverleners, als het gaat om vaccinatie."

In een verklaring meldde het Agentschap voor de Canadese Volksgezondheid dat het onderzoek doet naar de verschillende en vaak complexe redenen die vaccinatietwijfel in heel Canada veroorzaken. Het agentschap zegt ook evidence-based bewustmakingscampagnes en -middelen te ontwikkelen om zorgverleners te ondersteunen die te maken hebben met vaccinatietwijfel.

'Een reizende wereld'

Terwijl de volksgezondheidsautoriteiten proberen om de mensen in Canada die zich niet willen laten vaccineren te overtuigen, is het ook belangrijk om vaccinatiecampagnes over de hele wereld te ondersteunen en financieren, zeggen experts in Canada.

"De wereld is een reizende wereld", aldus dr. Mahli Brindamour, kinderarts in het Jim Pattison Children's Hospital in Saskatoon.

"Als we in Sub-Sahara Afrika geen goede vaccinatiedekking hebben, heeft dat ook gevolgen voor Canada", aldus Brindamour, die ook werkzaam is bij de REACH-kliniek, een multidisciplinaire vluchtelingenkliniek.

Ze zegt dat ze patiënten heeft gezien, vaak uit conflictgebieden waar het moeilijk is om aan vaccins te komen. Maar ze willen bijna altijd graag de prik halen, als die nodig is en aangeboden wordt.

"We zien niet veel terughoudendheid ten aanzien van vaccinatie", zei ze, verwijzend naar vluchtelingenpopulaties.

Dokter Gabriel Fabreau, een internist in Calgary die ook met nieuwkomers werkt, heeft eveneens gemerkt dat zijn patiënten niet aarzelen om zich als kind te laten vaccineren.

Hij zegt dat Canada het voor deze bevolkingsgroepen makkelijker moet maken om gemiste vaccinaties voor hun kinderen in te halen.

"Gezondheidszorgsystemen werken het beste als we routineuze en gemakkelijke dingen doen waarvan we weten dat ze belangrijk zijn", zei hij.

Hij voegde toe dat we dit complexe probleem eenvoudig kunnen aanpakken door de vaccinatieprogramma's vóór vertrek op te voeren, medische gegevens en vaccinatiegegevens over de grens te delen en vaccins aan te bieden bij aankomst.