Vaccinatiegraad onder kinderen blijft dalen: grootste afname bij Marokkaanse en Turkse gezinnen

De vaccinatiegraad onder jonge kinderen in Nederland daalt verder. Vooral in bepaalde bevolkingsgroepen is de terugloop groot, blijkt uit nieuw onderzoek van het RIVM en het CBS.

Promovendus Joyce Pijpers koppelde vaccinatiegegevens van het RIVM aan sociaaldemografische gegevens van het CBS en bracht zo in kaart welke groepen achterblijven en hoe die verschillen zich ontwikkelen.

Deze analyse gaat niet over het HPV-vaccin, dat onlangs in het nieuws was doordat het nu tegen nog meer varianten beschermt.

„De analyses laten zien dat, na correctie voor sociaaldemografische factoren, de BMR-vaccinatiegraad op 2-jarige leeftijd in Nederland aanzienlijk is gedaald onder kinderen geboren tussen 2008 en 2020, met toenemende verschillen tussen groepen”, zegt Pijpers. Vooral kinderen van Marokkaanse en Turkse herkomst laten een sterke daling zien. De BMR-vaccinatie beschermt tegen bof, mazelen, die zich eerder dit jaar al verspreidden, en rodehond.

„Voor kinderen geboren in 2009 lag hun vaccinatiegraad nog 4 procent hoger dan bij kinderen van Nederlandse herkomst, maar voor kinderen geboren in 2020 was deze respectievelijk 25 procent en 12 procent lager.”

Ook andere factoren spelen mee. Kinderen die niet naar de kinderopvang gingen en kinderen uit grotere gezinnen (vier of meer kinderen) werden minder vaak gevaccineerd dan kinderen die wél naar de opvang gingen of in kleinere gezinnen opgroeiden. In 2020 lag dat verschil op 12 procent.

De vaccinatiegraad was bovendien lager bij kinderen van moeders die zelfstandig ondernemer zijn en bij gezinnen met de laagste inkomens. Bij beide groepen ging het om een verschil van 7 à 8 procent vergeleken met kinderen van moeders in loondienst of uit huishoudens met hogere inkomens. Dezelfde trend geldt voor de DKTP-vaccinatie, die beschermt tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio.

Volgens Pijpers is het cruciaal om beter te begrijpen waarom ouders hun kinderen niet laten vaccineren. „Omdat niet-gevaccineerde kinderen zich vaak binnen bepaalde groepen concentreren, neemt het risico op lokale uitbraken toe.”

Pijpers vervolgt: „Het is daarom belangrijk om beter te begrijpen waarom ouders hun kinderen niet laten vaccineren, vooral in groepen waar de vaccinatiegraad het laagst is. Sociaalwetenschappelijk onderzoek kan waardevolle inzichten opleveren om gerichte interventies te ontwikkelen en de vaccinatiegraad te verbeteren.”

Voor het onderzoek werden zogenoemde microdata van het CBS gebruikt: zeer gedetailleerde gegevens op persoons- en adresniveau, die onder strikte voorwaarden beschikbaar zijn voor wetenschappelijk onderzoek. „Dit is het eerste onderzoek in Nederland waarin op zo’n detailniveau vaccinatiegegevens van kinderen zijn gekoppeld aan sociaaldemografische kenmerken. Dat levert waardevolle inzichten op voor beleid en vervolgonderzoek”, zegt demograaf en socioloog van het CBS Ruben van Gaalen.

Volgens Van Gaalen laat de samenwerking tussen het RIVM en het CBS zien hoe krachtig data-analyse kan zijn. „Het CBS werkt graag samen met instituten als het RIVM, om dit soort complexe en belangrijke analyses datatechnisch mogelijk te maken, maar ook om de krachten te bundelen op statistisch en inhoudelijk vlak.”

Ben jij vaker ziek dan een ander? Dat kan hierdoor komen

Advocaten vinden levenslang voor moord op Peter R. de Vries te zwaar: ‘Geen realistische straf’