Het leger van Jezus: overlevenden onthullen het routinematige misbruik van een christelijke sekte die ernaar streefde een hemel op aarde te creëren

Honderden mensen zijn nog steeds getraumatiseerd door de misstanden die zij hebben meegemaakt door een voormalige religieuze beweging die in ongenade is gevallen.

Jon Ironmonger onderzocht de groep die bekend stond als de Jesus Army vóór de sluiting vijf jaar geleden. Hij sprak met de regisseur van een nieuwe BBC-documentaireserie om zijn verhaal te vertellen.

Op het eerste gezicht leek de Jesus Army een enthousiaste kerk in het landelijke Northamptonshire, Engeland .

De organisatie telde 2.000 tot 3.000 leden, die allemaal een opvallend militair uniform droegen en beschikten over een vloot bussen in alle kleuren van de regenboog.

Maar de werkelijkheid was heel anders.

In 2016 begon ik aan een jarenlange reis om een van de meest misbruikende sekten in het Verenigd Koninkrijk te ontmaskeren.

Er waren toen al berichten over dubieuze praktijken en onverklaarbare sterfgevallen, zoals dat van een jongeman wiens lichaam langs een spoorlijn werd gevonden.

Maanden later, tijdens een kopje thee op station St. Pancras in Londen , onthulde een vrouw die als tiener de groep had ontvlucht de ware omvang van de schade die de sekte had aangericht. Ze wilde anoniem blijven.

"Hoeveel slachtoffers hebben contact met je opgenomen?" vroeg ik haar. Ik verwachtte misschien wel een antwoord in de dubbele cijfers.

"Ongeveer 600 of 700," antwoordde ze kalm. Mijn mond viel open.

Twee jaar van interviews en onderzoeken volgden voordat de BBC onze bevindingen publiceerde. Ze beschrijven wijdverbreid kindermisbruik en onthullen bewijs van doofpotaffaires door de hoogste leiding van de groep.

De kerk, die formeel bekend stond als de Broederschap van Jezus, sloot een jaar later.

Geïntrigeerd door persberichten over het ontluikende schandaal, begon documentairemaakster Ellena Wood in 2022 haar eigen onderzoek naar de Jesus Army.

Ze sprak met meer dan 80 overlevenden en familieleden van de slachtoffers. De film, verdeeld in twee delen, is boeiend en op sommige momenten zelfs aangrijpend.

"In veel gevallen was ik de eerste met wie ze hun ervaringen deelden," zegt ze, "en bijna allemaal waren ze nog steeds getraumatiseerd. Het was voor hen grotendeels een levend proces."

"Wat mij verbaasde, was dat ze seksueel misbruik omschreven als iets wat wij kennen, maar dat ze het niet als zodanig begrepen of zichzelf er de schuld van gaven."

"En als filmmaker wilde ik het publiek duidelijk maken dat je niet zomaar een sekte verlaat en verdergaat met je leven", vervolgt Wood. "Het kan alles over je beïnvloeden: je beslissingen, je denken, je schuldgevoel, je relaties."

Wood zegt dat hij de aannames over waarom mensen in sektes blijven, wilde onderzoeken.

Ze vergelijkt de situatie met de gedachte om een huiselijke relatie te verbreken, verergerd door de angst om familie, vrienden, geld, baan en steunsysteem in de steek te moeten laten, plus de inherente dreiging om naar de hel te gaan.

Ze zegt bijvoorbeeld dat Nathan, een van de medewerkers van de groep, "hoewel hij het moeilijk vond om te accepteren dat hij was gemanipuleerd en seksueel misbruikt, toegaf dat hij waarschijnlijk zou terugkeren naar de Jesus Army als de organisatie weer open zou gaan."

Vooral voor kinderen was het leven in de vele gemeenschapshuizen van de sekte, verspreid over centraal Engeland, intens en vol gevaren.

Volgens een analyse van de schadeclaims die door ongeveer 600 personen zijn ingediend, is ongeveer één op de zes kinderen seksueel misbruikt.

Kinderen werden van hun ouders gescheiden. Ze sliepen vaak in slaapzalen naast doelloze reizigers en drugsverslaafden.

Velen werden dagelijks geslagen en moesten lange periodes van aanbidding doorstaan, met uitdrijvingen en het herroepen van zonden.

Het horen van de verhalen van de overlevenden was voor Wood emotioneel van grote invloed.

"Ik was net moeder geworden en had twee of drie uur durende, gedetailleerde gesprekken over mishandeling, soms met incest", legt ze uit. "Dan kwam mijn zoon thuis van de opvang en dan zaten er allerlei beelden in mijn hoofd."

"Je bouwt relaties op die veel contact en troost vereisen, en waarbij je probeert het iedereen naar de zin te maken. Soms is de last dus echt zwaar."

Nadat de Jesus Army werd ontbonden, onthulde de BBC dat de oprichter, Noel Stanton (1926-2009), en zijn zogenaamde vijf apostelen het misbruik van vrouwen en kinderen hadden verdoezeld door de berichten te manipuleren.

Een voormalig ouderling beschreef de kerkleider als een "roofzuchtige pedofiel". Hij gaf me een dossier vol onthullingen en beschuldigde hem van verkrachting en seksueel misbruik.

Stanton stierf in 2009, zonder op enige aanklacht te hebben gereageerd.

Wood stelt dat "mensen even bang als onder de indruk van hem waren. Vooral de kinderen waren doodsbang."

Maar was Stantons sekte alleen maar slecht, of begon het als iets goeds en veranderde het in iets verschrikkelijks?

"Als ik het moet raden, zou ik zeggen de tweede optie," zegt Wood. "Ik denk dat hoe meer macht Noel over iemand had, hoe meer controle hij voelde dat hij nodig had."

"Maar ik denk dat het grootste probleem de onderrapportage van misbruik was. Slachtoffers werden vergeten en vaak gemanipuleerd . Daar is geen excuus voor."

Ellena Wood weet dat veel mensen in de Jesus Army positieve ervaringen hebben gehad.

"Het was niet voor iedereen altijd verschrikkelijk", legt ze uit, "en we moeten erkennen dat niets in de wereld zwart of wit is."

In een ontroerende scène in de documentaire barst David, een voormalig ouderling en fervent voorstander van de groep, in tranen uit als hij Woods voorzichtige vragen beantwoordt.

"Hij beseft dat hij moet gaan geloven dat wat mensen hebben meegemaakt, echt is", zegt ze. "En het was de eerste keer dat een leider in die kerk dat zei, en het was een heel belangrijk moment."

De Jesus Fraternity Foundation, die de zaken van het Jesus Army liquideert, zei geschokt te zijn door de misstanden die hebben plaatsgevonden en bood onvoorwaardelijke excuses aan aan alle gedupeerden.

Vorig jaar werd via een compensatieregeling, die deels door verzekeringen werd gefinancierd, aan honderden slachtoffers een schadevergoeding uitgekeerd, met een gemiddelde van ongeveer £ 12.000.

Luister naar de aflevering van de BBC-podcast In Detail: The Jesus Army Cult , die als inspiratie diende voor dit rapport, op de BBC Audio- website .

Deze tekst werd oorspronkelijk hier gepubliceerd.