De armen kunnen niet wachten

Op 13 juni 2025 publiceerde paus Leo XIV zijn boodschap voor de 9e Werelddag van de Armen, die op 16 november plaatsvindt. De Heilige Vader stelt dat "de armen geen tijdverdrijf van de Kerk zijn, maar juist onze meest geliefde broeders en zusters, omdat ieder van hen, door hun bestaan ​​en ook door de woorden en wijsheid die ze brengen, ons ertoe aanzet de waarheid van het Evangelie met onze eigen handen aan te raken." Hij herinnert alle christelijke gemeenschappen eraan dat "de armen centraal staan ​​in alle pastorale actie."

Velen zoeken wellicht hun toevlucht in de woorden van Jezus Christus zelf, in het Evangelie volgens Johannes: "De armen hebt ge altijd bij u..." (Joh. 12:8a), waarmee hij de onvermijdelijkheid van armoede rechtvaardigt en het feit dat we die nooit zullen kunnen uitroeien. Maar dat is niet waar! We moeten armoede en de alarmerende omvang ervan zoveel mogelijk terugdringen, hetzij door een eerlijke verdeling van welvaart, eerlijke lonen en overheidssteun, hetzij door sociale promotie en onderwijs, door de cycli van overdracht van generatie op generatie te doorbreken.

In Portugal hebben we schokkende armoedecijfers voor een Europees land. Volgens het Nationaal Instituut voor de Statistiek zou in 2024 19,7% van de Portugese bevolking het risico lopen op armoede of sociale uitsluiting. Met andere woorden, bijna twee miljoen Portugezen hebben niet genoeg om waardig te leven. We kunnen niet onverschillig en stil blijven.

We moeten onze harten opnieuw doen ontvlammen met de woorden van pater Américo, stichter van de Obra da Rua. Hij schreef in zijn boek Pão dos Pobres : "De beste remedie is om de allerarmsten te kiezen; de meest verwaarloosde onder de verachten; de meest verachtelijke onder de verachten. Het is om de ernstigst zieken te kiezen uit de zieken, de meest hongerigen uit de hongerigen en de meest verslaafden uit de verslaafden. Pas de remedie toe volgens de patiënt en volgens de wonden van ieder; verzorg ze allemaal met een zeer juiste en zeer stille intentie." Maar hij stopte niet bij woorden. Hij schiep het Património dos Pobres, waarin elke gemeenschap huizen bouwde voor de allerarmsten; de Calvário voor de terminaal zieken of hulpelozen en de Gaiato voor verweesde of verlaten kinderen.

Ik herinner me mijn catechist van mijn eerste communie die me vertelde over de keren dat pater Américo in een zwarte mantel naar de preekstoel van de Bonfimkerk ging en preekte, een beroep doend op de vrijgevigheid van de gelovigen. Hij nam altijd twee jongemannen van zijn werk mee. Mijn catechist vertelde me dat de vurigheid van de priester zo groot was dat mensen hun portemonnee leegden in de aalmoezenzakken van de jongens en de vrouwen hun sieraden afdeden om die te geven aan de armen.

We moeten de woorden van D. António Francisco dos Santos herhalen, die in zijn eerste preek als bisschop van Porto in april 2014 zei: "Laten we moedig, creatief en daadkrachtig zijn. Vooral waar het gaat om de kwetsbaren, de armen en de lijdenden. De armen kunnen niet wachten."

Wie in armoede leeft, kan niet wachten. Armen bestaan ​​en zij verdienen al onze aandacht en zorg. Als elke gemeenschap, buurt of parochie aandacht heeft voor degenen die in armoede leven en reageert, hulp biedt en de meest urgente situaties oplost, zal de wereld door ons en onze nabijheid beginnen te veranderen.

We kunnen niet van de staat verwachten dat hij alles doet. Wat we moeten doen, is eisen dat overheidsinstanties, van lokale overheden tot de regering, degenen ter plaatse steunen die de realiteit kennen. Hoe kunnen we feesten, festivals en monumentale processies houden als er broeders en zusters in ons land zijn die op hun centen letten om te overleven en moeten kiezen tussen eten of medicijnen slikken, tussen eten of extreme kou of hitte doorstaan? We moeten christelijke gemeenschappen vragen om meer te doen en minder te zeggen.