Festiwal w Salzburgu: między grami władzy a nadzieją

Teatr odzwierciedla ludzkie życie z jego doświadczeniami, emocjami i konfliktami. Dlatego zespół Festiwalu w Salzburgu , pod kierownictwem dyrektora artystycznego Markusa Hinterhäusera, przygotował program, który stanowi komentarz do kryzysów na całym świecie. Krwawe konflikty i gry o władzę kształtują nie tylko bieżące wydarzenia na świecie, ale także festiwal (od 18 lipca do 31 sierpnia). Obejmują one całe spektrum, od brutalnych rywalizacji w starożytności po I wojnę światową . „Trumpy i Putiny istniały zawsze” – mówi Hinterhäuser. Żądza władzy jest częścią funkcjonowania świata.

Moc w centrum uwagi

Uniwersalny narkotyk władzy, co nie dziwi, stał się inspiracją dla wielu tematów operowych. Wystawiono „Giulio Cezar w Egipcie” Georga Friedricha Händla, opowiadający o rzymskim wodzu, a także „Marię Stuardę” Gaetana Donizettiego, dedykowaną szkockiej królowej. Mozarta reprezentuje opera „Mitrydates, re di Ponto” o władcy upadłego królestwa Pontu w Azji Mniejszej, a „Makbet” Verdiego opowiada historię królewskiego dowódcy wojskowego, a później króla Szkocji. Wreszcie „Ostatnie dni ludzkości”, sztuka oparta na niepokojącej książce Karla Krausa, rozlicza się z okrucieństwami wojny w latach 1914–1918.

Władców przeszłości łączy jedno: ich władza chyli się ku upadkowi. Reagują na nieuchronny koniec w różny sposób – czy to sztywnością, strachem, rozpaczą, czy też choleryczną próbą ucieczki przed losem. Opera, musical i sztuki teatralne działają jak szkło powiększające, które oświetla różne scenariusze wyjścia. „To daje nam, widzom, możliwości działania” – mówi Markus Hinterhäuser. Sztuki performatywne otwierają „przestrzenie transformacji”.

Program dla każdego – i każdej kobiety

W ramach tego programowego podejścia, łącznie 174 spektakle operowe, teatralne i koncertowe, na które sprzedano około 223 000 biletów, są już niemal wyprzedane, co przyciąga publiczność. Flagowym punktem programu jest tradycyjnie teatr muzyczny, tym razem z dwunastoma produkcjami, od dzieł barokowych po współczesne.

Dzięki wybitnym solistom, niezwykłym i tradycyjnym utworom – takim jak coroczny spektakl „Jedermann” wystawiany na schodach katedry w Salzburgu – festiwal pozostaje wierny zasadzie, którą ponad 100 lat temu ogłosili twórcy teatru Max Reinhardt i Hugo von Hoffmannsthal, aby oferować coś dla każdego gustu.

Oto subiektywny wybór od redakcji DW: Sprawdzony duet reżysera Petera Sellarsa i dyrygenta Esy-Pekki Salonena na czele Wiedeńskiej Filharmonii prezentuje odważną nową produkcję pod tytułem „Jeden poranek przemienia się w wieczność”: duet łączy monodram Arnolda Schönberga „Erwartung” z „Abschied” z symfonii „Pieśń o ziemi” Gustava Mahlera , wielkiego wzoru do naśladowania Schönberga.

Znaczący dla ducha Salzburga jest również spektakl „Zamieć”, oparty na książce Władimira Sorokina, znanego rosyjskiego pisarza, który uciekł przed Putinem i jego zwolennikami. W czasie śmiertelnej burzy jej bohater, młody lekarz, szuka światła i nadziei.

Grecki dyrygent Teodor Currentzis , wzbudzający kontrowersje ze względu na swoje rosyjskie obywatelstwo i niechęć do rosyjskiej agresji na Ukrainę , powróci także w 2025 roku – ze swoją Orkiestrą Utopia, zespołem założonym przez Currentzisa specjalnie na potrzeby występów na Zachodzie.

Wielu rosyjskich artystów, ale nie Dawydowa

W grudniu 2024 roku skandal związany ze zwolnieniem dyrektorki festiwalu w Rosji Mariny Dawydowej przyćmił prezentację programu w Salzburgu. Dramaturg – będąca jednocześnie konsekwentną krytyczką reżimu Putina – została zwolniona za naruszenie warunków umowy, ponieważ pracowała dla innego festiwalu bez uprzedzenia.

Poza tym program festiwalu jest wyrazem dużej solidarności z osobistościami kultury, które odwróciły się od imperium Putina. W Salzburgu biorą udział rosyjscy reżyserzy Kirył Sieriebriennikow („Zamieć” Sorokina) i Dmitrij Czerniakow („Juliusz Cezar w Egipcie” Händla), a także Jewgienij Titow („Trzy siostry” Czechowa w wersji niedawno zmarłego Petera Eötvösa).

„Nie ukrywam też, że jako pianista jestem wielkim wielbicielem rosyjskiej szkoły fortepianowej” – powiedział DW dyrektor artystyczny Salzburga Hinterhäuser. Grigorij Sokołow, Arkadij Wołodos, Jewgienij Kissin, Daniił Trifonow i Aleksander Małofiejew wystąpią w Salzburgu. Seria koncertów będzie szczególnym hołdem dla kompozytora i pianisty Dymitra Szostakowicza z okazji 50. rocznicy jego śmierci, przypadającej 9 sierpnia.

Zaplanowano również odczytanie przez Ukrainkę Mariannę Kijanowską fragmentów jej nagrodzonego tomu „Babyn Jar: Głosy”. Poetka opowiada o zamordowaniu przez nazistów we wrześniu 1941 r. ponad 33 000 Żydów , niemal całej żydowskiej ludności Kijowa.