Koncert Thompsona w Chorwacji: Setki tysięcy osób krzyczało faszystowskie hasła

„Chwała Jezusowi i Maryi, moi drodzy ludzie” – chorwacki piosenkarz Thompson rozpoczął swój występ na Hipodromie w Zagrzebiu. Wezwał „całą Europę”, aby „powróciła do swojej tradycji, do swoich chrześcijańskich korzeni. Tylko wtedy Chorwacja znów będzie silna”.

Sobotni koncert był jednym z największych wydarzeń muzycznych, jakie kiedykolwiek odbyły się w Europie. Szacunkowa sprzedaż 485 000 biletów pobiła wszelkie rekordy. Człowiek, który potrafi mobilizować masy jak mało kto, ma 58 lat, a jego prawdziwe imię to Marko Perković.

Jego muzyka to mieszanka chorwackiego folkloru, heavy metalu i rocka symfonicznego — choć muzyka i agitacja polityczna zawsze się dla niego przeplatały. Perković, alias Thompson, to prowincjonalny człowiek, który pracuje z prostymi przesłaniami i kontroluje rozległą firmę handlową. Przekazuje swoim fanom przesłanie przynależności do wielkiego narodu. Jest zarówno prowokatorem, jak i bohaterem ludowym.

W 1991 roku, na początku wojny chorwackiej, gdy zgłosił się na ochotnika do Gwardii Narodowej, nagrał piosenkę zaczynającą się od frazy „Za dom spremni!” („Gotowi na ojczyznę!”). Jest to pozdrowienie używane przez faszystowskich ustaszy, którzy utworzyli marionetkowe państwo nazistowskich Niemiec w Chorwacji i Bośni-Hercegowinie podczas II wojny światowej.

W sobotę Thompson również rozpoczął piosenkę słowami „Za dom”, a publiczność odpowiedziała „Spremni!”. Setki tysięcy ludzi bez wahania skandowało faszystowskie hasło. Stało się tak pomimo faktu, że fraza ta nadal budzi strach wśród mniejszości w Chorwacji. Podczas II wojny światowej Żydzi, Serbowie i Romowie byli masowo mordowani pod rządami ustaszy.

Thompson prawdopodobnie zdawał sobie z tego sprawę, podobnie jak wiele wybitnych osobistości ze świata polityki i piłki nożnej, które uczestniczyły w koncercie. Ale nikt nie wydawał się tym przejmować. Nawet konserwatywny premier Andrej Plenković i jego dzieci odwiedzili Thompsona na próbie generalnej.

Koncerty człowieka, który przyjął imię na cześć amerykańskiego pistoletu maszynowego, były rytuałami wzmacniania zbiorowej tożsamości w czasie wojny (1991–1995) – i pozostały nimi do dziś.

Postać śpiewającego wojownika uosabiała buntowniczego ducha obronnego, który miał inspirować armię. „Nasza ręka dosięgnie cię nawet w Serbii” – głosi jeden z wersów. W tym czasie część Chorwacji była okupowana przez serbskie milicje. Lata później Perković przekazał również, że ludzie powinni być dumni ze zwycięstwa chorwackiej armii w 1995 r. Thompson przekazuje i wzmacnia nastroje narodowe.

Ale jest też kontrowersyjny w Chorwacji. W 2004 r. agencja medialna „Index” opublikowała nagranie, na którym można go usłyszeć śpiewającego piosenkę gloryfikującą masowe mordy Serbów, Żydów i Romów w obozach zagłady Jasenovac i Stara Gradiška. W wywiadzie dla „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z 2020 r. zaprzeczył jednak, że śpiewał tę piosenkę na jednym ze swoich koncertów i zdystansował się od jej treści.

„Index” zauważył, że jeszcze w 2004 r. Perković oświadczył na swojej stronie internetowej, że wykonywał tę piosenkę „na wszystkich chorwackich placach i we wszystkich halach” podczas wojny. To głównie z powodu tej piosenki koncerty piosenkarza w Szwajcarii, Niemczech, Austrii, Holandii, Bośni i Hercegowinie oraz Słowenii zostały w ostatnich latach zakazane.

W Chorwacji jednak jego popularność wzrosła jeszcze bardziej. W 2008 r. setki polityków, intelektualistów i biskupów podpisało petycję przeciwko odwoływaniu koncertów w Chorwacji. To nadało jego piosenkom aurę oporu, a jemu samemu aurę męczennika.

Dla Thompsona zawsze jest dobro: rodzina, naród chorwacki, Bóg, Maryja. I zło: komuniści i zdrajcy narodu chorwackiego. Podczas sobotniego koncertu drony świetlne wyświetlały na nocnym niebie krzyż i wizerunek Maryi, matki Jezusa — chorwacki nacjonalizm jest ściśle związany z perwersyjną formą katolicyzmu.

Thompson jest przedstawicielem chrześcijańskiego nacjonalizmu, ruchu politycznego znanego głównie w Stanach Zjednoczonych wokół Donalda Trumpa. Opiera się on na postrzeganej supremacji nad niechrześcijanami, idei przynależności do „narodu wybranego”, próbie zniesienia rozdziału kościoła od państwa i poparciu dla tradycyjnych ról płciowych. Na sobotnim koncercie na scenie pojawił się również były biskup Ante Ivas i wyrecytował modlitwę. A tłum krzyczał: „Ja i moja ojczyzna chcemy służyć Bogu”.