'Genieën', rebelse vrouwen uit de barokperiode, slaan de handen ineen met Spaanse actrices

Het woordenboek van de Koninklijke Spaanse Academie (RAE) zegt het zo. Genie: "Mannelijk. Buitengewoon mentaal vermogen om nieuwe en bewonderenswaardige dingen te creëren of uit te vinden." Het is synoniem met karakter, humor en talent. Genie: "Een compositorische factor. Het betekent oorsprong of proces van vorming . Orogenese, pathogenese ."

Het is duidelijk dat er geen genieën zijn, en dat er ook geen verwacht worden. Maar dat is precies de reden waarom Irene Pardo, directeur van het 48e Almagro Internationaal Klassiek Theaterfestival, een Europese referentie voor baroktheater, de corral (het komische theater in die stad in La Mancha) bezocht. Een van de nieuwigheden van het festival, dat loopt tot 27 juli, is een activiteit genaamd Genias , die zelfs de organisatoren heeft verrast met een positieve ontvangst en een succes.

Er zijn verschillende redenen. Het bewijst dat genieën bestaan en bestaan, en dat de Koninklijke Academie voor Spaanse Studies er aandacht aan moet besteden. Almagro's werk is geen doorsnee spektakel; het is een audiovisuele installatie, met een bijna filmisch scherm dat je beide kanten in gelijke kwaliteit laat zien. Je hoort de stemmen en prestaties van gerenommeerde en getalenteerde hedendaagse actrices. Je kunt belangrijke teksten ontdekken of herlezen van vrouwen uit de Gouden Eeuw , die qua vindingrijkheid en literair werk zeker niet achterblijven bij hun mannelijke collega's, zo terecht beroemd, zo terecht illuster en zo terecht eeuwen na hun dood gelezen. Ze zijn pas overleden, en pas nu, nog geen jaar geleden, begint hun werk gewaardeerd en gewaardeerd te worden.

De tentoonstelling, omdat ze één geheel vormt, is gratis, diepgaand en prachtig. De Contemporary Art Space, waar de tentoonstelling plaatsvindt, is een ontspannende, koele en stille oase waar je vanuit een stoel of liggend op de vloer tussen de kussens van Genias kunt genieten. Dit zijn allemaal belangrijke zaken die goed zijn voor de geest én de portemonnee.

"Hedendaagse vrouwen lenen hun lichaam en stem aan deze schrijvers en figuren om vanuit het heden een herinnering te reconstrueren die de tijd probeerde te smoren", voegt Pardo eraan toe. "En dat doen we niet uit nostalgie, maar uit relevantie; omdat hun teksten vandaag de dag nog steeds urgente vragen oproepen", merkt de directeur op, die duidelijk maakt dat deze installatie ook een gebaar naar taal is.

In dit project onderzoeken twintig actrices en een singer-songwriter de erfenis die niet alleen is nagelaten door grote toneelschrijvers uit de Gouden Eeuw die de intelligentie, vrijheid en waardigheid van vrouwen verdedigden (vrouwen zijn er maar weinig, maar ze bestonden wel), maar ook door teksten uit de Spaanse barok, geschreven door briljante, vindingrijke schrijfsters met intelligentie als toevluchtsoord en wapen, maar die door de tijd, de eeuwen, het patriarchaat en domheid nauwelijks bekend zijn geworden.

Pas de laatste jaren zijn we begonnen te begrijpen wie ze zijn. We kennen elf auteurs voor wie het klooster een toevluchtsoord was, maar schrijven hun verzet was: Marcia Belisarda, Ana Caro de Mallén, Sor Juana Inés de la Cruz, Leonor de la Cueva y Silva, Feliciana Enríquez de Guzmán, Cristobalina Fernández de Alarcón, Gertrudis Gómez de Avellaneda, Sint Teresa van Jezus, Zuster María de San Félix, María de Zayas, en ook Rosalía de Castro.

Ook zeven vrouwelijke personages uit de Gouden Eeuw zijn vertegenwoordigd: Laurencia, uit Fuenteovejuna; Clara en Finea, uit De dwaze dame en Leonarda, uit De wreker van de vrouwen , alle van Lope de Vega; María de Molina, uit Prudence en las femmes, van Tirso de Molina; Doña Ángela, uit De duende-dame en Semíramis, uit De dochter van de lucht, beide van Calderón de la Barca.

"Personages die zich verzetten tegen de hun toebedeelde plaats, die gehoorzaamheid, volgzaamheid en stilte trotseerden. Vrouwen die op het podium zeiden wat velen daarbuiten niet konden zeggen," aldus Pardo.

Hun stemmen weerklinken op de lippen van singer-songwriter Rosa León (haar Lope-romance is heerlijk), en van actrices María Adánez, Anabel Alonso, Mamen Camacho, Silvia de Pé, Eva del Palacio, Nuria Gallardo, Cayetana Guillén-Cuervo, Paula Iwasaki, Gloria Muñoz, Adriana Ozores, Amparo Pamplona, Pepa Pedroche, Marta Poveda, Miriam Queba, Alba Recondo, Carolina Rubio, Eva Rufo, Clara Sanchis, Nathalie Seseña en Cecilia Solaguren. Na het horen van de stemmen van degenen die niet meer bij ons zijn, na het zien van deze professionals die zo vaak de barok hebben doorkruist, kan men niet anders dan schaamte voelen, omdat kunst nooit vergetelheid mag accepteren.

"De vorm 'genia' is nauwelijks gedocumenteerd, en slechts af en toe, in informele registers," merkt Pardo op, "dus ik kan geen relevantere context vinden dan dit festival, dat licht werpt op de marges, op wat onbeweeglijk leek, op wat zich verzet tegen statische centra, om de daad van het benoemen terug te winnen." "Of in ieder geval een begin te maken daarmee," stelt ze. Er worden briljante toneelschrijvers ontdekt, en we zijn erin geslaagd hen te bereiken door middel van verkenning, onderzoek en inspanningen zoals die we vinden in Genias, een festivalproductie in samenwerking met de National Classical Theater Company (CNTC) en gesponsord door het Women's Institute.

Ten slotte maakt Pardo duidelijk wat Genias is: "Een vorm van aanwezigheid. Een verzet dat stem geeft. Een hereniging tussen eeuwen. En een lichtgevende scheur in de taal."