'Les Misérables', een verhaal over onrecht en wreedheid dat nooit uit de mode raakt.

In de 19e eeuw werd massaal vermaak geboden door de grote feuilletons, die rivierromans die de wereld tegelijkertijd probeerden te beschrijven en te veranderen. De verhalen van Charles Dickens wekten zoveel fascinatie op dat zijn biografen beschrijven hoe lezers aan de kades van Amerikaanse havens wachtten op de aankomst van schepen met tijdschriften die nieuwe uitgaven van zijn boeken aanboden. Maar geen enkele roman uit de gouden eeuw van de feuilletons had zoveel impact als Les Misérables van Victor Hugo (1802-1885).

Alsof het de internationale lancering van een nieuw Harry Potter-avontuur betrof, begon Hugo's roman River op 3 april 1862 gelijktijdig te distribueren in twaalf landen, van Brazilië tot Rusland (Frans was toen de lingua franca van de cultuur), zo berichtte Le Monde in een artikel getiteld " Les Misérables, een wereldwijde literaire gebeurtenis ". Een maand na de lancering citeerde het de dochter van de schrijver: " Les Misérables wekte een ongeëvenaard enthousiasme op in alle sociale klassen; het boek was in ieders handen; de personages, die al archetypen waren geworden, werden bij alle gelegenheden en in alle contexten aangehaald. Afbeeldingen van deze personages hangen in de etalage van elke drukkerij; monsterlijke posters met reclame voor Les Misérables hangen op elke hoek." De eerste oplage van 100.000 exemplaren, een bruut aantal voor die tijd, was in een mum van tijd uitverkocht. Het indrukwekkende is dat de impact van die roman van tweeduizend pagina's meer dan 150 jaar later nog steeds merkbaar is.

Ter gelegenheid van zijn tweehonderdste geboortedag in 2002 schreef maestro Rafael Conte in EL PAÍS over de voortdurende heropleving van zijn succes: "Victor Hugo leeft voort, zoals blijkt uit de loyaliteit van zijn lezers en consumenten, die van de culturele industrie van onze tijd, de groeiende relevantie van zijn bewerkingen voor film, theater en televisie, zelfs op de meest centrale plek: de Verenigde Staten, van waaruit we vaak bewerkingen van Notre Dame de Paris en Les Misérables in film en theater hebben gezien." Merkwaardig genoeg, hoewel de musical wereldwijd triomfeerde - hij werd in 53 landen vertoond, stond 40 jaar op de planken in Londen en had 130 miljoen kijkers - keerde hij pas in 2024 terug naar Parijs, ondanks dat het een werk was dat oorspronkelijk in het Frans was geschreven en in 1980 in de Franse hoofdstad in première ging.

En daar gaat ze: Melani García heeft zojuist de televisiewedstrijd "Tu cara me suena" gewonnen met een versie van een van de beroemdste liedjes uit de musical, "I Dreamed a Dream ", waarvoor Anne Hathaway in 2012 een Oscar won voor de verfilming van Tom Hooper, een nummer dat 60 miljoen keer is afgespeeld op Spotify. Toen ze de prijs in ontvangst kwam nemen, besloot Hathaway haar toespraak met de woorden: "Ik hoop dat Fantines tegenslagen in de niet al te verre toekomst alleen nog in romans te lezen zijn en niet in het echte leven." Het eindeloze succes van Les Misérables heeft te maken met het feit dat de onrechtvaardigheden die Hugo beschrijft in zijn boek, een portret van de wereld aan het begin van de Industriële Revolutie, nog steeds bestaan.

Het verhaal, met tientallen personages en een speelduur van 30 jaar, beschrijft de Franse samenleving van de 19e eeuw, maar vertelt bovenal het verhaal van mensen wier sociale klasse en geboorte voor altijd hun lot bepalen. De hoofdpersoon is Jean Valjean, een man die veroordeeld is tot een vreselijke straf in de galeien omdat hij een stuk brood stal om zijn gezin te voeden, en die zijn hele leven obsessief wordt achtervolgd door een politieagent, Javert. De symboliek van een man die voor altijd getekend is door de armoede uit zijn verleden is vandaag de dag enorm relevant. Hugo vertelde ook over grootse daden – zoals die van de bisschop van Digne die Valjean redt – en over extreme menselijke ellende.

In een wereld waar racistische retoriek toeneemt, waar mensen die op de vlucht zijn voor armoede door extreemrechts worden gestigmatiseerd, alsof hun afkomst hen voor altijd zou tekenen, waar migranten worden opgejaagd in Torre Pacheco of Los Angeles, behoudt Hugo's boodschap al zijn kracht. Valjeans eindeloze vlucht, de ongelukkige Fantine, haar dochter Cosette, de kwaadaardige Thénardiers en de obsessieve Javert belichamen een onrechtvaardige en wrede wereld die niet alleen weigert te verdwijnen, maar zelfs een sterke comeback lijkt te maken.