Het exoskelet

De presidentskandidaat van de Portugese Republiek, Marques Mendes, verklaarde dat Israëls recente aanval op Iran "een volkomen gratuite, volstrekt onnodige en bovenal zeer gevaarlijke interventie" is. Hij voegde eraan toe "met betrekking tot de Gazastrook" dat het "een onaanvaardbare situatie" is, en merkte op, zoals gebruikelijk in verontschuldigende bewoordingen, dat "Israëls recht op zelfverdediging niet op het spel staat". Vervolgens voegde hij eraan toe: "Maar – altijd het noodlottige maar – Israël misbruikt zijn interventie, creëert een ongekende humanitaire crisis en probeert een volk te decimeren."

Met zijn kleine verbale pirouette – “een volk decimeren” – vermijdt Marques Mendes de term genocide. Hij vist dus naar links, heimelijk vasthoudend aan het idee; hij vist naar rechts door het woord links te weigeren. Het dubbelspel is duidelijk. En misschien gelooft hij wel dat hij intelligent is, op zijn minst slim. Met grote hermeneutische welwillendheid zou je kunnen zeggen dat het een functionele noodzaak was. Een kleine verdraaiing naar de ene kant, een andere naar de andere kant, en met behulp van een ingebeelde wet van compensatie, dacht hij, zou de wereld geen groot kwaad overkomen. Tot hiertoe – laat het herhaald worden: met grote hermeneutische welwillendheid – kon men zijn ogen sluiten voor het snot, de onzin bagatelliseren, de kameleontische kunsten negeren en de zaak naar het rijk van de electorale boodschappenrekeningen verwijzen.

Maar Marques Mendes zweette en worstelde lange tijd in een televisiestudio – hij presenteerde talloze grafieken die mensen thuis konden begrijpen. Hij investeerde een groot deel van zijn leven in de campagne voor een overwinning, die gemakkelijk leek. Om dit te bereiken, volgde hij met trots en vasthoudendheid het script dat hij zichzelf had opgelegd. De admiraal kwam zijn plannen wijzigen. De impact en media-intensiteit van het dragen van een uniform onder de extreme omstandigheden van opsluiting en een opgeschort leven, samen met de resultaten die werden behaald met de kleur van het leven, die de saaie studio's hem niet toelieten, brachten Marques Mendes in een lastig parket.

En toen liet hij zien waar hij van gemaakt was. In plaats van zich politiek te laten gelden, wat hem in het ergste geval een eervolle nederlaag zou garanderen, verzonk hij in een hopeloze wanhoop. En terwijl hij elk restje verzamelde om te kijken of hij een brood kon vinden, spaarde hij kosten noch moeite. Zijn uitspraken – die hij zelf geen moment gelooft – over de Israëlische aanval op Iran, een aanval die ten eerste Israël, ten tweede buurlanden (zie bijvoorbeeld het standpunt van Jordanië) en ten derde Europa en het Westen verdedigt (zie bijvoorbeeld het standpunt van de Duitse bondskanselier Friedrich Merz), zijn ondoorgrondelijk van vorm en inhoud, tonen wat niemand wilde zien: een totaal gebrek aan scrupules en waarden, een bereidheid om de belangen van het land en de solidariteit met bondgenoten en vrienden in te ruilen voor 30 munten, geteld in stemmen. Maar ze tonen ook een bereidheid om zichzelf te verraden, en dus om wie het ook mag zijn. En de mensen thuis begrepen het, ze begrepen het heel goed. Zij zien hem niet als een ruggengraatloos schurkje, maar als een verkoper van overtuigingen in een mediaskelet.