Thompson-concert in Kroatië: honderdduizenden riepen fascistische leuzen

"Geprezen zij Jezus en Maria, mijn lieve mensen", begon de Kroatische zanger Thompson zijn optreden in de Hippodroom van Zagreb. Hij riep "heel Europa" op om "terug te keren naar zijn traditie, naar zijn christelijke wortels. Alleen dan kan Kroatië weer sterk zijn."

Het concert van zaterdag was een van de grootste muziekevenementen ooit in Europa. De verkoop van naar schatting 485.000 kaartjes verbrak alle records. De man die als weinigen de massa kan mobiliseren is 58 jaar oud en zijn echte naam is Marko Perković.

Zijn muziek is een mix van Kroatische folklore, heavy metal en symfonische rock – hoewel muziek en politieke agitatie voor hem altijd nauw met elkaar verbonden zijn geweest. Perković, alias Thompson, is een provinciaal man die met eenvoudige boodschappen werkt en een omvangrijk merchandisingbedrijf runt. Hij brengt zijn fans de boodschap van verbondenheid met een groot land over. Hij is zowel een provocateur als een volksheld.

In 1991, aan het begin van de Kroatische Oorlog, toen hij zich vrijwillig aanmeldde bij de Nationale Garde, nam hij een lied op dat begon met de zin "Za dom spremni!" ("Klaar voor het Vaderland!"). Dit is een groet van de fascistische Ustaše, die tijdens de Tweede Wereldoorlog een vazalstaat van nazi-Duitsland in Kroatië en Bosnië-Herzegovina stichtte.

Zaterdag zette Thompson het lied ook in met de woorden "Za dom", en het publiek reageerde met "Spremni!" Honderdduizenden scandeerden de fascistische slogan zonder aarzelen. Dit ondanks het feit dat de zin nog steeds angst inboezemt onder minderheden in Kroatië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden Joden, Serviërs en Roma massaal vermoord onder het bewind van de Ustaše.

Thompson was zich daar waarschijnlijk van bewust, net als de vele prominente figuren uit de politiek en het voetbal die het concert bijwoonden. Maar niemand leek er moeite mee te hebben. Zelfs de conservatieve premier Andrej Plenković en zijn kinderen bezochten Thompson tijdens de generale repetitie.

De concerten van de man die zichzelf naar een Amerikaans machinepistool vernoemde, waren rituelen van collectieve identiteitsversterking tijdens de oorlog (1991-1995) – en dat zijn ze tot op de dag van vandaag gebleven.

De figuur van de zingende vechter belichaamde een trotse, defensieve geest die het leger moest inspireren. "Onze hand zal jullie zelfs in Servië bereiken", luidt een regel. Delen van Kroatië werden destijds bezet door Servische milities. Jaren later gaf Perković ook aan dat mensen trots moesten zijn op de overwinning van het Kroatische leger in 1995. Thompson kanaliseert en versterkt het nationale sentiment.

Maar hij is ook controversieel in Kroatië. In 2004 publiceerde het mediakanaal Index een opname waarop hij een lied zingt dat de massamoord op Serviërs, Joden en Roma in de vernietigingskampen Jasenovac en Stara Gradiška verheerlijkt. In een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung in 2020 ontkende hij echter het lied tijdens een van zijn concerten te hebben gezongen en distantieerde hij zich van de inhoud ervan.

"Index" wees erop dat Perković nog in 2004 op zijn website verklaarde dat hij het lied "op alle Kroatische pleinen en in alle zalen" had gezongen tijdens de oorlog. Het was vooral vanwege dit lied dat de concerten van de zanger in Zwitserland, Duitsland, Oostenrijk, Nederland, Bosnië-Herzegovina en Slovenië de afgelopen jaren werden verboden.

In Kroatië nam zijn populariteit echter nog verder toe. In 2008 tekenden honderden politici, intellectuelen en bisschoppen een petitie tegen concertafgelastingen in Kroatië. Dit gaf zijn liederen een uitstraling van verzet, en hemzelf de uitstraling van een martelaar.

Voor Thompson is er altijd het goede: het gezin, het Kroatische volk, God, Maria. En het kwade: de communisten en de verraders van het Kroatische volk. Tijdens het concert van zaterdag projecteerden lichtdrones een kruis en een afbeelding van Maria, de moeder van Jezus, de nachtelijke hemel in – Kroatisch nationalisme is nauw verbonden met een perverse vorm van katholicisme.

Thompson is een vertegenwoordiger van het christelijk nationalisme, een politieke beweging die vooral in de Verenigde Staten bekend is rond Donald Trump. De beweging draait om een ​​vermeende suprematie over niet-christenen, het idee van het behoren tot een "uitverkoren natie", de poging om de scheiding tussen kerk en staat af te schaffen, en de steun voor traditionele genderrollen. Tijdens het concert van zaterdag betrad ook voormalig bisschop Ante Ivas het podium en reciteerde een gebed. Het publiek riep: "Ik en mijn vaderland willen God dienen."